Page 47 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

İSLAM SANATININ OLUŞUMU VE ERKEN İSLAM SANATI

Kudüs’te bulunan Kubbetü’s-Sahra aslında bir ziyaretgâh olarak Emeviler tarafından
691-692 yıllarında yapılmıştır. Hz. Muhammed’in miraca çıktığı yerde yapılan dış-
tan sekizgen görünümlü eserin tam ortasında büyük kubbe, kubbenin tam altında
Müslüman ve Yahudiler tarafından kutsal kabul edilen kutsal kaya (hacerü’l muallâka)
bulunmaktadır. Kutsal kayanın etrafında iç içe çember formunda iki galeri yer
almaktadır. Çeşitli zamanlarda tamir edilen eserin dış cephesinde görülen firuze çiniler
Osmanlı Dönemi’nde yapılmıştır (Görsel 2.19).
Kudüs’te Harem-i Şerif denilen bölgenin güney duvarına bitişik şekilde 702 yılında
Halife Abdülmelik tarafından Mescid-i Aksa yaptırılmıştır. Eser, eski bir Bizans yapısı
olan Meryem Bazilikası’nın bulunduğu yerde inşa edilmiştir. Mihrap duvarına dikey
olarak uzanan sahnlar (merkezi planlı camilerde kubbenin altında kalan asıl ibadet
bölümü), mihraba paralel bir sahnla ke silmiş; mihrap önü kubbe ile örtülmüştür.
Emeviler Dönemi’nin önemli eserlerinden olan Şam Emeviyye Camii Halife
Abdülmelik tarafından eski bir kilisenin yerine yaptırılmıştır (Görsel 2.20). Dikdörtgen
planlı cami 100x157.5 m boyutları ile anıtsal özellik göstermektedir. Tamamen kesme
taş kullanılarak yapılan eser 122x50 m boyutlarında bir avluya sahiptir. Camideki
süslemeler ilgi çekicidir. Süslemeler asıl ibadet mekânı olan harim kısmı ile avlu
revaklarında yoğundur. Bu süslemeler; üzüm salkımları, kenger yaprakları, kıvrımlı
dallar, ağaçlar, köşkler ve ırmaklardan oluşan cennet tasvirleridir.

Görsel 2.19: Kubbetü’s-Sahra, Kudüs

Görsel 2.20: Emeviyye Camii, Şam

45