Page 50 - TÜRK İSLAM SANATI 11

3. ÜNİTE

Orta Asya’da yaşayan toplumların MÖ 5000’lere kadar uzanan tarihî geçmişleri bulun-
maktadır. Burada farklı bölgelerde ve tarihlerde yaşayan topluluklar tarafından farklı kültür
merkezleri oluşturulmuştur.

Anav Kültürü (MÖ 4000-MÖ 1000)
Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat yakınlarındaki
Anav Bölgesi’nde görülmüştür. Orta Asya'nın en eski
kültür merkezi olan bu bölgede yapılan kazılarda
gelişmiş yerleşik bir kültürün izlerine rastlanmıştır.
Bu dönemde güneşte kurutulan tuğlalardan evler
yapılmış, at, koyun, sığır gibi hayvanlar beslenmiştir.
Çiftçilik yapılmış; dokumacılık başlamış, çömlek ve
kap yapımı önem kazanmış, kapların içi siyah, dışları
kırmızıya boyanmıştır.

Keltaminar Kültürü (MÖ 3000)
Aral Gölü çevresinde görülen kültürdür. Bu döneme ait en önemli buluntular
Namazgâhtepe Bölgesi’nde yapılan kazılarda bulunmuştur. Bu dönemde tarım
yapılmış, arpa ve buğdayı öğütmek için dibekler kullanılmıştır. İnsanlar ekmek
yapmayı, maden işlemesini öğrenmişler; geniş ağızlı, düz tabanlı, kulpsuz, ince çizgili
ve desenli çömlekler yapmışlardır.

Afanesyova Kültürü (MÖ 2500-MÖ 1700)
Orta Asya’nın en eski kültürlerinden birisidir.
Abakan bozkırında bulunan Afanesyova yerleşme-
sinden dolayı bu ismi almıştır. Altay Dağları’ndan
Volga Irmağı’na kadar olan geniş bir bölgede görül-
müştür. Bu dönemde insanlar avcılık, hayvancılık ve
ziraat yapmışlardır. Bu dönemden kalma çakmak
taşından ok uçları, kemikten iğne, bakırdan bizler,
bıçak, küpe, kırmızı veya beyaz bantlı çömlekler
işlemeli madeni aletler bulunmuştur.

Andronova Kültürü (MÖ 1700-MÖ 1200)
Afanesyova kültürünün devamı niteliğinde olan
Andronova kültürü Altay ve Tanrı Dağları civarında
görülmüştür. Bu dönemde insanlar; geniş ağızlı, düz
tabanlı, kulpsuz ve süslü çömlekler yapmışlardır.
Bölgede keramikler, taş kaşıklar, kemikten iğne, ok
uçları, balta, hançer, inci küpe ve süs eşyaları bulun
muştur. Madenî silahların dökümünde balçık ve taş
kalıplar kullanılmış; at, koyun, deve ve sığır gibi
hayvanlar beslenmiştir.

47