Page 54 - TÜRK İSLAM SANATI 11

3. ÜNİTE

Göktürkler’e ait kurganlarda yapılan arkeolojik kazılara göre kültürel devamlılık bu
dönemde de kendisini göstermektedir. Ortaya çıkarılan metal kalıntılarda “hayvan üslubu”na
göre tasarlanmış süslemeli eşyalar, bezemeler, takılar, ev aletleri silahlar ve at koşum takımları
bulunmuştur. Bu gelişmelere göre Göktürk kültürü ve sanat anlayışının, Hun kültürü ve
sanatının devamı olduğu söylenebilir.

FARK EDİNİZ

Aplike; Orta Asya Türk sanatında sıklıkla görülen, kuma üzerine ba ka bir kuma tan veya
deriden kesilerek yapı tırılan bir süsleme tekniğidir.

3.3.2. Hun Sanatı

Hun Hakanı Teoman bütün Türk boylarını birleştirerek tarihte bilinen ilk Türk devleti olan
Hun Devleti’ni Ötüken şehrinde kurmuştur. Teoman’ın ölümü ardından başa geçen Mete Han
(MÖ 209-174) disiplinli ve güçlü bir ordu kurmuştur. Hun Devleti, Mete Han zamanında her
yönüyle en parlak dönemini yaşamıştır.
Mete’den sonra Hun Devleti taht mücadeleleri nedeniyle zayıf düşmüş ve artan Çin
baskıları, önce devletin parçalanmasına sonra da devletin Çin hâkimiyetine girmesine sebep
olmuştur. Hunlar, bulundukları bölgede güçlü bir devlet yapısı oluşturdukları gibi kültür ve
sanat bakımından da derin izler bırakmışlardır. Günümüze ulaşmış kurganlarda çok sayıda
sanat eseri ortaya çıkarılmıştır. Bu eserler daha önceki Türk topluluklarından geriye kalan
eserlerle kıyaslandığında büyük benzerlik göstermektedir. “hayvan üslubu” ile şekillenen
tasvirler, iki boyutlu çok renkli süs eşyalar ve bezemeler Hun sanatının ana temasını oluştur-
maktadır. Dokumacılıktaki geometrik kıvrımlar Türk sanatının en özgün motiflerinden biri
olarak kabul edilmektedir.
A) Mimari
İlk Türk devletlerinde genel itibariyle göçebe bir yaşam tarzı bulunduğundan, günümüze
fazla sayıda mimari eser kalıntısı ulaşmamıştır. Sadece Noin Ula Bölgesi'nde kerpiçten
yapılmış evlere rastlanmıştır. Kurgan olarak adlandırılan mezarlar Hun mimarisini yansıtacak
niteliktedir. Türkler ölümden sonraki hayata inandıkları için ölülerin konulduğu kurganlar
yapmışlardır. Bundan dolayı kurgan mimarisi Türkler için çok önemli olmuştur. Kurganlar
inşa edilirken kare veya dikdörtgen şeklinde yapılmış, yer kazılmak suretiyle, ağaç kütükleri
birbirine geçirilmiş ve iç kısımda duvarlardan odalar oluşturulmuştur. Ölen kişi bu kurganlara
eşya ve hayvanlarıyla birlikte gömülmüştür (Görsel 3.5, 3.6).

Görsel 3.5: Kurganı gösteren temsili resim Görsel 3.6: Kurgan kalıntılarını gösteren resim

51