Page 58 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

3. ÜNİTE
Karahanlılar Dönemi’nin önemli yapılarından olan ribatlar, Türklerdeki kervansaray mi-
marisinin en erken örnekleri hatta öncüleri olarak kabul edilmektedir. Arapça kökenli
ribat sözü “sınır boylarında, askerî ya da ticari yolların bulunduğu stratejik yerlerde gü-
venliği sağlamak için yapılmış, savunulması kolay güçlü mimari eser” demektir. Bu ne-
denle Karahanlılar şaşılacak olgunlukta ve büyüklükte ribatlar yapmışlardır. Karahanlılar
Dönemi’ne ait ribatların önemli örneklerinden Ribat-Melik Kervansarayı Şems-ül
Müluk Nasr bin İbrahim tarafından 1078/1079 yıllarında Buhara-Semerkant yolunda
yaptırılmıştır. 86x86 m boyutlarında kare planlı yapı, ortada bir avlu ve bu avlu etrafında
iki katlı olarak tonozlu (tuğla ve harçla örülmüş, alttan obruk, yarım silindir biçimli ta-
van örtüsü) odalardan meydana gelmiştir. Yapıdan günümüze “piştak” (portal-taç kapı)
adı verilen anıtsal giriş kapısı kal-
mıştır (Görsel 3.4). Bu kapı, Türk
sanatında “portal” olarak bilinen
anıtsal giriş kapılarının öncü sü
kabul edilmiştir. Yapının cephe
süslemeleri tuğladandır. Cephe-
deki kapının çevresinde iç içe
ve uzunlamasına zincir şeklinde
iki bordür ve bu bordürlerin ara-
sında sekiz köşeli yıldızlar bulun-
maktadır.
Karahanlılar Türk İslam sanatı-
nın öncüsü olmuş; cami, saray,
türbe, kervansaray ve medrese
mimarisinin ilk örneklerini orta-
ya koymuşlardır. Karahanlıların
ortaya koydukları bu gelenek
Görsel 3.4: Ribat-ı Melik Kervansarayı, Özbekistan geliştirilerek devam ettirilmiştir.

GÖRSEL ANALİZİ
Aşağıda Karahanlı sanatına ait görseller verilmiştir. Görselleri inceleyiniz, soruları görsel-
lere göre cevaplayınız..

Görsel 3.5: Burana Minaresi, Kırgızistan Görsel 3.6: Özkent Minaresi, Kırgızistan

1. Eserlere göre Karahanlı Dönemi’nin süsleme ve mimari anlayışlarını açıklayınız.
2. Verilen görsellerde yer alan eserlerdeki malzeme kullanımı hakkında neler söyleye-
bilirsiniz?

56