Page 60 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

3. ÜNİTE
zemini ince kıvrık dallarla bezenmiş kûfi yazılı kitabe kuşağı ile sınırlandırılmıştır. Türbe-
nin yan tarafında 22 m yüksekliğinde bir de minare bulunmaktadır.

Türk saray mimarisinin erken dönem örnekleri arasında gösterilen saraylar, Gazneli
mimarisinin önemli eserlerindendir. Afganistan’ın güneyinde yer alan Büst şehrinde
977 yılında Sebük Tegin tarafından yaptırılan Leşker-i Bâzâr Sarayı geniş bir alana
yayılan çeşitli yapılardan meydana gelmiştir. Sarayın kuzeyinde küçük, güneyinde
büyük saraylar; güney kısmında ulu cami ile orta kısmında askerî yapılar, bahçeler,
parklar, avlular ve çeşitli yapılar bulunmaktadır. 162x92 m boyutlarındaki sarayın büyük
bölümü kerpiç, taht salonunun önemli kısımları ise tuğla malzemeyle yapılmıştır.
Sarayın taht salonu süslemeleri dikkat çekmektedir. Taht salonunun duvarlarının üst
bölümlerinde alçı malzeme ve rûmi yazılı süslemeler; alt bölümlerinde ise tempera
(boyar maddelerin tutkallı su ve yumurta akıyla karıştırılmasıyla elde edilen boya
türü ve bu boyayla yapılan resim) tekniği ile yapılan kaftanlar giymiş 44 asker figürü
bulunmak tadır (Görsel 3.8).
Gaznelilerin Türk mimarisine katkılardan biri de kervansaray mimarisinde görülmüştür.
Gazneliler Dönemi’nde yapılan ribatlar, Karahanlı Dönemi ribatları ile aynı form ve
amaçta yapılmıştır. Gazneliler Dönemi önemli kervansarayları arasında bulunan
Ribat-ı Mahi 1019-1020 yılları arasında Sultan Mahmut tarafından Şehname’nin yazarı
Firdevsi adına yaptırılmıştır. Ribat İran’da Tus-Serahs yolu üzerinde bulunmaktadır.
71x72 m kenar ölçüleri ile kare plana yakın, köşeleri kulelerle desteklenen eser dört
eyvanlıdır. Tuğlaların kesilmesi ile oluşturulan kûfi kitabeler eyvanın duvarlarını do-
lanmaktadır. Ribat-ı Mahi’nin dikkat çekici özelliği kubbe ile eyvanın birleşimidir. Ribat,
Büyük Selçuklu ve Karahanlı mimarileri arasında köprü vazifesi görmesi bakımından
önemlidir.

Görsel 3.8: Leşker-i
Bâzâr Sarayı asker
figürleri

58