Page 52 - TÜRK İSLAM SANATI 11

3. ÜNİTE

3.3. İSKİT VE HUN SANATI

3.3.1. İskit Sanatı

Karadeniz ile Hazar Denizi’nin kuzey bölgelerinde yaşayan İskitlerin hayat tarzını büyük
ölçüde yaşadıkları otlağı bol, rutubeti az olan bozkır coğrafyası şekillendirmiştir. Orta Asya
bozkır kültürünün oluşmasında önemli bir yer tutan İskitler ve bu bölgede yaşayan diğer Türk
halkları; dinî inanışları, sosyal, kültürel, ekonomik ve kendilerine özgü sanat anlayışları ile
bilinmektedirler. Orta Asya’da yaşayan halkların ortak kültürü olan bozkır kültürünün
oluşmasında göçebe olarak yaşamanın etkisi büyüktür.
Sürekli kaldıkları bir yerleşim yeri olmayan İskitler, arabalar içinde oturmuşlardır. Uçsuz
bucaksız bozkırlardaki yaşantının temelini, hayvancılık ekonomisine yönelik “göçebe hayat
tarzı” oluşturmuştur. Bozkır yaşantısında hayat daima hareketlidir. Erkeklerin günlük görevi
at üzerinde sürüleri otlatmak ve avlanmaktır. Bütün kabile ve boylar, yeni ve taze otlaklar
bulmak amacıyla belirli zamanlarda çok uzaklardaki yörelere göç etmişlerdir. Bu hareket,
göçebelere hiyerarşik bir düzende paylaştırılmış coğrafyanın yönlendirdiği “yazlaklar” ve
“kışlaklar” arasında olmuştur. Hayvanlarına otlaklar bulmanın dışında geyik veya yaban
eşeği sürülerini sıkıştırmak, ıssız bucaksız çayırlarda ceylanları kovalayan kurtların
hareketlerini gözlemek bozkır insanının av hayatını oluşturmuştur. At; bozkır insanlarının
hem sürülerini otlatmada ve korumada hem de avlanmada hızından faydalandıkları, büyük
ölçüde de hayatlarını üzerinde geçirdikleri bir hayvan olmuştur.
Temel geçim kaynağı hayvancılık olan Türkler, yaşadıkları bölgenin yazın aşırı sıcak
olması, yeterli su ve otlak bulunmaması nedeniyle yükseklerde bulunan platolara çıkmışlar;
kış mevsiminde dağların ve platoların aşırı soğuk olması nedeniyle düzlüklere dönmek zorun-
da kalmışlardır. Bu nedenle Türkler yaz aylarında yurt adını verdikleri çadırlarda (Görsel
3.1), kış aylarında ise kerpiçten ve ahşaptan yaptıkları evlerinde konaklamışlardır.

1 2

3 4

Görsel 3.1: Türklerin “yurt” adını verdikleri çadırın kurulu u
Türkler yaşam tarzlarının gereği olarak giyecek, içecek ve yiyeceklerinin çoğunu hayvan-
lardan karşılamışlardır. Aynı zamanda hayvanları ulaşım ve taşınma aracı olarak da kullan-
mışlardır. Hayvanlarla olan bu zorunlu yaşam Türklerin kültür ve sanat anlayışının

49