Page 49 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

İSLAM SANATININ OLUŞUMU VE ERKEN İSLAM SANATI

Endülüs mimarisi kadar İslam Endülüs Emevileri Dönemi’nin önemli eserlerinden
ElHamra Sarayı, İspanya’nın Granada şehrinde bulunmaktadır (Görsel 2.23). Yapımına
1232 yılında başlanan eserin inşası uzun yıllar almıştır. El-hamrâ kelimesi, inşaatta kullanılan
kil harcın kızıla çalan renginden dolayı “kızıl” anlamına gelmektedir. Eski İslam dünyasından
günümüze sağlam gelen eser, bir yapı kompleksinden oluşmaktadır. Sarayda yazlık saray,
resmi tören ve elçi salonu, kız kardeş salonu,
harem, saray bahçeleri, köşkler, çok sayıda oda ve
hamam bulunmaktadır. Eserin süslemelerinde
mermer, alçı ve çini yoğun olarak kullanılmıştır.
Özellikle alçı süslemelerde arabesk, geometrik
ve bitkisel süslemeler önemli yer tutmaktadır.
Sarayın hemen hemen tamamında “La galibe
İllallah-Allah’tan başka İlah yoktur.” yazısı süsleme
unsuru olarak kullanılmıştır. Sarayın özellikle
avlu kısımlarında kemerler sıklıkla kullanılmış,
kubbe geçişlerinde ise pandandifler (kubbe
geçiş ögesi) tercih edilmiştir. Sarayda aslanlı
avlu dikkat çekmektedir. Revaklı avlunun tam
ortasında on iki aslan tarafından taşınan bir
havuz bulunmakta ve bu nedenle avlu, aslanlı
avlu olarak anılmaktadır. Görsel 2.23: Elhamra Sarayı, İspanya

Abbasiler Dönemi Sanatı

750 yılında Emevilerin yerine iktidara gelen Abbasiler ilk olarak başkenti Şam’dan
Bağdat’a taşımıştır. Abbasiler Dönemi, İslam kültür ve sanatı açısından son derece
önemlidir. Bu dönemde bilim, kültür ve sanat alanında çok sayıda çalışma yapılmıştır. Bu
dönemde Hint, Yunan, İran ve diğer uygarlıkların bilimsel ve felsefi birikimleri Arapçaya
çevrilmiş; bu birikim İslami değerlerle yoğrulmuş; parlak ve güçlü bir medeniyet inşa
edilmiştir.
Abbasi Dönemi’nin önemli örnekleri arasında bulunan Sâmerrâ Ulu Camii Halife
Mütevekkil tarafından 848-852 yılları arasında yaptırılmıştır (Görsel 2.24). Cami, kapladığı
alan itibari ile İslam dünyasının en geniş ve en büyük camilerindendir. Caminin harim
kısmı kıbleye dikey 25 sahna bölünmüştür. İnşasında tuğla malzeme kullanıldığı için
cami, günümüzde harabe durumdadır. Etrafı 15 m yüksekliğinde, 2.5 m genişliğinde
duvarlarla çevrilmiştir. Duvarlar Emevi saraylarını andırır şekilde payanda adı verilen
kulelerle desteklenmiştir.

Görsel 2.24: Sâmerrâ Ulu Camii, Irak

47