Page 66 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

3. ÜNİTE

METİN ANALİZİ
Aşağıda Timurlular Dönemi’nin önemli yöneticilerinden Uluğ Bey (Görsel 3.17) ve
onun döneminde yapılmış olan Semerkant Rasathanesi (gözlemevi) ile ilgili bilgiler ve-
rilmiştir. Verilenleri okuyunuz ve soruları cevaplayınız.

Görsel 3.17: Uluğ Bey’i ünlü astronomlar arasında gösteren gravür, Hevelius, 1690

Timurlular Dönemi’nin hem önemli yöneticilerinden hem de bilim insanlarından Uluğ Bey
yardımseverliği, çalışkanlığı ve araştırmacı kişiliği ile tanınmıştır. Astronomi ve matematik alanlarında
çalışmalar yapan Uluğ Bey, döneminin bilim insanlarını Semerkant’ta toplamayı başarmış; onlara
rahat çalışabilmeleri için her türlü kolaylığı sağlamıştır. Astronomi bilimi ile uğraşan Uluğ Bey başkent
Semerkant’ta Güneş, Ay ve gezegenlerin hareketlerini gözlemlemek için büyük bir rasathane
yaptırmıştır. Bu rasathane Semerkant Rasathanesi olarak bilinmektedir. İslam dünyasının ikinci büyük
rasathanesi kabul edilen Semerkant Rasathanesi, 1421 yılında üç katlı devasa bir yapı olarak yapılmıştır.
Günümüze çok az kısmı ulaşan rasathane; 30-33 m yüksekliğinde, 46 m çapındadır. Rasathanenin
Kelimeleri bul etkin- ilk katı çalışanlara, ikinci ve üçüncü katları ise bilimsel çalışmalara ayrılmıştır. Rasathanenin duvar ve
liğine ulaşmak için tavanlarında gökyüzü manzaraları, güneş sistemi ve yıldızların hareketlerini gösteren resimler ve bu
karekodu cihazınızla resimlerin orta kısmında dünyanın üzerinde iklim bölgeleri, nehirler, dağlar, çöller ve önemli şehir leri
okutunuz. gösteren “arz küresi” yer almıştır. İslam dünyasının önemli bilim insanlarından olan el-Kâşî Semerkant
Rasathanesi’nin yapımını şu şekilde anlatmıştır. “Binanın çevresi, 200 Kâşhân arşını [1 bina arşını
yak. 75,8 cm= 151,6 m] genişliğinde ve yuvarlak formda tasarlanmıştı. Yapı çok uzun olmasın diye
sekstantın (Güneş’in ve yıldızların açısal yüksekliğini ölçmeye yarayan gözlem aleti) bir kısmının içine
oyulduğu bir kayanın tepesine dikilecek çünkü buradaki tuğlalar yeterince dayanıklı olmuyor.
Dolayısıyla bir binanın aşırı yüksek olması çatlamalara sebep olabilir. Merâga’daki sekstant
Bulmaca etkinliğine buradakinden daha yükseğe yerleştirilmiş olsa da rasathanenin diğer bölümleri buradaki kadar
ulaşmak için karekodu yüksekte değildir. Oradaki, kötü bir düzenlemedir. Burada ise diğer astronomik aletlere de içeride yer
cihazınızla okutunuz. vermek için rasathanenin tavan yüzeyi bile düz olacak”.

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1414338

1. Metne göre Uluğ Bey hakkında düşüncelerinizi söyleyiniz.
Kelimeleri sürükle et- 2. Rasathanenin kayalık bir alana yapılmasının nedenleri neler olabilir? Açıklayınız.
kinliğine ulaşmak için
karekodu cihazınızla
okutunuz.

64