Page 75 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Anadolu Öncesi Türk İslam Sanatı

Buhara’da 12. yüzyıla ait Muğak Attari Camii’nin anıtsal portal cephesi zengin çini
süslemelerin kullanıldığı erken bir örnektir (Görsel 4.4). Camiinin altı sütun üzerine üç
sahınlı planı, Karahanlı mimarisinin en gelişmiş dönemine ait olan cami, Anadolu'daki üç
sahınlı camilerin öncüsü olarak ayrı bir önem taşımaktadır. Güney cephesindeki sivri
kemerli taç kapı; nişi, tuğla, terrakota (pişmiş toprak) ve stuko oymalı süsleme örnekleriyle
Gazneli, Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu mimarisi için de bir etki kaynağı olmuştur
(Görsel 4.5).

Görsel 4.4: Muğak Attari Camii, Buhara Görsel 4.5: Muğak Attari Camii portal süslemeleri, Buhara

FARK EDİNİZ

16. yüzyıl Osmanlı Devri'nde Mimar Sinan'ın tek kubbeli camilerinin mekân mimarisi
bakımından Talhatan Baba Camii planına benzer olması dikkate değerdir.

Karahanlı camilerinde prizmatik kaide üzerine silindirik gövdeli anıtsal minareler
yapılmıştır. Minare gövdeleri, dar ve geniş kuşaklar meydana getirilmek suretiyle tuğla
örgülerle süslenmiştir. Tuğla, yapılarda olduğu gibi minarelerde de süsleme malzemesi
olarak kullanılmıştır. 1127 tarihli Kalan Minaresi’nin yüksekliği 45,60 m ölçüsündedir.
Minarenin ongen kaidesi üzerine oturan, yukarıya doğru daralan silindirik gövdesinin
sonunda mukarnas konsol kısmı ve daha sonra da on altı sivri kemerli açıklığı olan galeri
kısmı gelmektedir. Bu galerinin üzerinde mukarnaslı süslemelerin olduğu bölüm ve en üstte
de sivri külahlı bir tepelik kısmı bulunmaktadır (Görsel 4.6, 4.7).

Görsel 4.6: Kalan Minaresi, Özbekistan Görsel 4.7: Kalan Minaresi erefe süslemeleri, Özbekistan

72