Page 75 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

TÜRKİYE SELÇUKLULARI DÖNEMİ SANATI

Türkiye Selçukluları mimari faaliyetleri arasında dinî, sivil ve askerî yapı örnekleri bulun-
maktadır. Dönemin dinî mimari örnekleri arasında Konya Alâeddin Camii (XII. yüzyılın
ilk yarısı), Niğde Alâeddin Camii (1123), Malatya Ulu Camii (1224), Amasya Gök Medrese
Camii (1266), Beyşehir Eşrefoğlu Süleyman Bey Camii (1296-1299), Konya Karatay Med-
resesi (1251), Konya İnce Minareli Medrese (1263-1264), Sivas Burûciye Medresesi (1271)
Sivas Gök Medrese (1271) ve Kayseri Döner Kümbeti (XIII. yüzyılın son çeyreği), Konya
Sahipata Türbesi (XIII. yüzyılın ikinci yarısı), Erzurum Emir Saltuk Kümbeti (1189-1190); sivil
mimari örnekleri arasında Aksaray Sultan Han (1229), Zazadin Hanı (1235-1237), Beyşehir
Kubadabad Sarayı (1220-1236), Kayseri Keykubadiye Sarayı (1224-1226), Gevher Nesibe
Dârüşşifâsı (1204-1206), Divriği Dârüşşifâsı (1228) ön plana çıkmaktadır. Alanya Kalesi Kı-
zılkule (1226) ise bu dönem askerî mimari yapılara örnektir.
Türkiye Selçuklu Devleti’nin önemli yapıları arasında gösterilen Konya Alâeddin
Camii’nin yapılış tarihi kesin olarak bilinmemektedir fakat yapıda bulunan çok sayıda
kitabeden cami inşasına Sultan Mesut zamanında başlandığı ve Alaeddin Keykubat
zamanında inşanın bitirildiği düşünülmektedir. Buradan yola çıkılarak yapı XII. yüzyılın ilk
yarısına tarihlenmektedir. Geniş bir avluya sahip cami, değişik zamanlarda yapılan üç farklı
plan tipiyle dikkat çekmektedir. Doğuda yer alan kısım mihraba paralel yedi, ortadaki
bölüm mihraba dik üç, batı bölümü ise mihraba paralel beş sahndan oluşmaktadır. Yapı,
orta bölümdeki mihrap önü kubbesi ve düz çatı örtüsüyle klasik Türk cami özelliklerini
yansıtır. Avlunun güney bölümünde iki türbe yer almaktadır (Görsel 4.4).

Görsel 4.4: Alâeddin Camii, Konya

Torumtay Camii olarak da bilinen Türkiye Sel-
çuklu camilerinden Amasya Gök Medrese
Camii, Amasya Valisi Emîr Seyfeddin Torumtay
tarafından 1266’da yaptırılmıştır. Eğitim de ve-
rildiğinden Gök Medrese olarak anılan caminin
doğu cephesine bitişik, kare platform üzerine
kesme taştan türbe yer almaktadır. Kuzey-gü-
ney yönünde dikdörtgen planlı yapı, ortadaki
daha yüksek olarak aynı yönde üç sahna ay-
rılmıştır. Caminin güney cephesinin ortasında
bulunan eyvanlı taç kapı, geometrik motifler-
den oluşan geçmelere sahiptir. Harim çok sa-
yıda kubbe ile örtülmüş olsa da eserde tonoz
örtü sistemi de görülmektedir (Görsel 4.5).
Görsel 4.5: Gök Medrese, Amasya

73