Page 77 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

TÜRKİYE SELÇUKLULARI DÖNEMİ SANATI

XIII. yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilen Kayseri
Döner Kümbet, Alaeddin Keykubat’ın kızı Şah Ci-
han Hatun adına yaptırılmıştır. Kümbet, kare kaide
üzerine onikigen kütle biçiminde yükselmektedir.
Profilli silmelerin meydana getirdiği on iki sivri ke-
merle ayrılan bölümlerin içleri yazılı, geometrik, bit-
kisel ve hayvansal figürlü motiflerle süslenmiştir. Yapı
örtüsü içten kubbe, dıştan konik külah görünümün-
dedir (Görsel 4.8).
Türkiye Selçukluları dinî mimari yanında sivil mima-
riye de önem vermiş ve çok sayıda imar faaliyetleri
gerçekleştirmiştir. Bu yapıların önemli bir bölümü-
nü hanlar, saraylar ve dârüşşifâlar oluşturmaktadır.
1229’da Sultan Alaeddin Keykubat tarafından Kon-
ya-Aksaray yolu üzerinde inşa edilen Aksaray Sul-
tan Han, bu yapıların en önemlilerinden biri olarak
görülmektedir. Muhtelif zamanlarda onarımlar ge-
çirmiş olan han, açık avlu ve kapalı bölümlerin oluş-
turduğu dikdörtgen bir yapıya sahiptir. Dış avlu;
mukarnas kavsaralı taç kapı, avlunun ortasında
köşk mesciti, tonoz örtülü revaklar, servis alanların-
dan oluşmuştur. Mukarnas kavsaralı kapısı bulunan
kapalı alan, enine dokuz sahndır ve bu sahnlar or-
tadan başka bir sahnla kesilmektedir. Kapladığı alan
bakımından en büyük Selçuklu kervansarayı olma
özelliğine sahip yapı, imar özellikleri bakımından
“sultan hanları” grubunda yer almaktadır (Görsel
4.9). Görsel 4.8: Döner Kümbet, Kayseri

Görsel 4.9: Sultan Han, Aksaray
Sivil yapıların bir bölümünü de yöneticilerin ikametgâhı ve devlet yönetiminin
merkezi durumundaki saraylar oluşturmaktadır. 1220-1236 yıllarında I. Alaeddin
Keykubat tarafından inşa ettirilen Beyşehir Kubadabad Sarayı, kalıntıları kısmen
de olsa günümüze ulaşmış tek Selçuklu sarayıdır. Beyşehir Gölü’nün güneybatısında
külliye biçiminde inşa edilen saray, çini süslemeleriyle ön plana çıkmaktadır. Çiniler
üzerinde insan, hayvan ve hayalî canlılardan oluşan figürler yer almaktadır. Yapıdaki
figür zenginliği Türklerin Orta Asya’dan getirdiği sanat üslubunun devamı olarak
görülmektedir.

75