Page 81 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Anadolu Öncesi Türk İslam Sanatı

Sultan Mahmut’un Hindistan Seferi'nden dönüşünde zafer hatırası olarak Gazne’de
yaptırdığı Arusü’l-Felek Camii, ağaç direkleri ve ahşap düz çatısıyla dikkat çekmektedir.
Gazneli Dönemi’nin en önemli camisi Afganistan'daki Leşker-i Bazar Sarayı’nda bulunan
camidir (11. yüzyıl başı). Sarayın sur duvarına bitişik olan Leşker-i Bazar Camii’nin
86x10.50 metre dikdörtgen biçiminde enine yatık bir şeması vardır. Caminin mihrap duvarı-
na paralel uzanan ayaklarla ikiye ayrılmış bir sahını bulunmaktadır. Kubbesi ise ikisi mihrap
duvarına gömülü 6 ayak üzerindeki kemerlerin sağladığı bir sistem üzerine oturtulmuştur.
Daha sonraki mihrap önü kubbeli yapıların öncüsü olarak görülen bu cami tipi Karahanlı
camileri gibi çok önemli gelişmelere öncülük etmiştir.
Gaznelilerin sarayları Türk saray mimarisinin erken örnekleri arasındadır. Güney Afga-
nistan’da Büst şehrinin karşı kıyısında inşa edilen ve bir ordugah şehri olan Leşker-i
Bazar’da bulunan saray, geniş bir alana yayılmış çeşitli yapılardan meydana gelmektedir.
Hilmend Nehri kıyısında yükselen üç yapıdan en büyük ve en önemlisi olan güneydeki saray,
bir dirsek üzerinde ve iki cepheden nehre bakmaktadır. Yuvarlak dayanak kuleleriyle kuvvet-
lendirilmiş duvarları olan saray, dışarıdan bir kale görünümündedir (Görsel 4.19, 4.20).
Sultan Mahmut Devri’nden (11. yüzyıl başları) kalan Güney Sarayı, geniş bir avlu
çevresinde uzunlamasına dikdörtgen şeklinde olup temeli tuğladan, gövdesi kerpiçten inşa
edilmiştir. Avlunun kuzeyinde bir taht salonu yer almaktadır.

Görsel 4.19: Le ker-i Bazar Sarayı'nın duvarları

Görsel 4.20: Le ker-i Bazar Sarayı'nın duvarları

78