Page 34 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

HEYKEL SANATINA GİRİŞ

Sümer, Akad, Asur ve Babil kavimlerinin uygarlıklarına ev sahipliği yapan Mezopotamya heykel sanatı Mısır
ve Yunan heykel anlayışından farklı özellikler göstermiştir. Mezopotamya heykel sanatı, bölgedeki taş yoksunlu-
ğundan dolayı boyutları açısından ne Yunan heykelinde olduğu gibi birebir insan ölçeklidir ne de Mısır heykelinde
olduğu gibi anıtsaldır. Mezopotamya’da heykeltıraşlar bulabildikleri küçük taşları biçimlendirdikleri için ortaya
doğaldan küçük boyutlarda heykeller çıkmıştır. Bu heykeller tanrıları, siyasal ve dinsel yöneticileri, üst düzey yöne-
ticileri ölümsüzleştirmek için yapılmıştır. Bu heykellerde vücudun ayrıntılarına girilmeden yüzün kişisel özellikleri
verilmeye çalışılmıştır. Heykellerde verilmek istenen birebir yansıtma olmayıp yapılan kişinin toplum içindeki sta-
tüsünün ve ayrıcalıklarının görsel olarak iletilmesidir. Heykellerde belirgin bir özellik olan yuvarlak ve iri gözlerde
amaç, görülmeyeni görme çabasını iletmektir.
Doğu’da (MÖ 216-208) “Terracotta Savaşçıları” olarak bilinen pişmiş toprak heykeller Çin heykel sanatının en
önemli kültür mirasıdır. Bezemeler ve işlemelerdeki gerçekçilik, Çin sanatındaki doğallık ve gerçekçilik akımının
en güzel örneğidir (Görsel 1.41). Ruhun ölümsüzlüğüne inanan Çin sanatı da tıpkı Mısır sanatında olduğu gibi
ölümden sonra devam eden hayat inancına bağlı kalarak gelişim göstermiştir.

Görsel 1.41: Terracotta Savaşçıları, MÖ 210-209, Lintong Bölgesi, Çin

Asya heykel sanatı Hinduizm, Budizm gibi dini
temaları içeren yerli kültlerin sentezlenmiş un-
surlarını ifade eder. MÖ 5. yy. ve 6. yy.da yapılmış
Buda’nın aydınlatılmış varlığını içeren insan fi-
gürleri; Kuzey Hindistan, Pakistan, Afganistan ve
Japonya arasındaki hemen hemen her kültürde
önemli bir sanatsal gelenek hâline gelmiştir. Altın,
bronz, kil ve ahşap malzemelerin kullanımı kültür-
lerin özelliklerine göre değişkenlik göstermiştir.
Örneğin Tibet bronzları tanrı ve ikonların yanı sıra
günlük hayatın sahnelerini içeren dünyanın en iyi
bronz heykel örnekleriyle doludur (Görsel 1.42).
Batı sanatının aksine geleneksel Afrika sana-
tı, gündelik hayatın işlevsel ve gerekli bir parçası
olmuştur. Afrika heykel sanatında figürler ve din-
sel maskeler, ritüelde bir güç simgesi olarak kul-
lanılmıştır. Özellikle Afrika maskları ruhsal güçleri
temsil ettikleri için sembol özelliği gösterirler. Af-
rika sanatının sembolik özelliği üslubunu da be-
lirlemiştir. Bu semboller geleneksel inanç ve de-
ğerleri güçlendirmek adına farklı çeşitlerde çok
sayıda yapılmış yarı soyut, minimal heykellerdir. Görsel 1.42: Altın Buda, 13-14. yy., Wat Traimit Tapınağı, Bangkok

31