Page 22 - TÜRK İSLAM MUSİKİSİ 12
P. 22
Henry George Farmer, "Arap Müziğinin Kaynakları ve Arap
Müziği Tarihi" adlı eserinde Kâtip Çelebi’yi kaynak göstererek Hz.
Ali ve Hz. Fatma’nın düğününde def çalıp şarkı söyleyen Amr bin
Ümeyye ve Hamza bin Yetim'den bahseder. Hamza'nın Bilâl Habeşi
ile Resulullah’ın huzurunda def çalıp şarkı söylediği rivayetini de
eklemiştir. Hz. Muhammed'in (sav) müezzinleri Bilâl Habeşi, Ab-
dullah bin Ümmü Mektum, Ebu Mahzure, Sad bin Aiz (Sadul Karaz)
döneminin musikişinasları olarak bilinir.
1.3.2. Hulefayıraşidin (Dört Halife) Döneminde
Musiki
Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer dönemlerinde Araplar kuzeye -Bi-
zans’a- doğru başlatılan savaşları aralıksız sürdürmüş ve Sasani İm-
paratorluğu’na son vererek İran ve Irak’a doğru ilerlemiştir. Aynı
zamanda Suriye, Filistin, El Cezire ve Mısır’ı fethederek bu bölge-
lerdeki Bizans hâkimiyetine son vermişlerdir. Hz. Osman ve Hz. Ali
dönemlerinde İslamiyet’in sınırları daha da genişletilmiştir.
Savaşların yoğun yaşandığı bu dönemde
musiki hakkındaki gelişmelerden çok söz etmek
mümkün değildir. Ancak Araplar, cihat ettikleri bu
sıkıntılı ve yoğun dönemlerden sonra belirli şehir-
lerde merkezileşerek yerleşik hayata geçmeye baş-
lamış ve farklı kültürler ile tanışmıştır. Dolayısıyla
Bizans ve Sasani(İran) kültürleri ile İslam kültürü
doğrudan etkileşime girmiştir.
Hulefayıraşidin döneminde kurulan yeni
kültür ilişkileri sonucu sözlü musiki formlarında
yenilikler ortaya çıkmıştır. Hicaz (Mekke, Medine)
bölgesine getirilen İranlı esirlerin söylediği değişik
ezgi ve formlardaki şarkılar Arap musikişinasların
dikkatini çekmiş, musikişinaşlar bu yeni musikiyi
Arap kültürüne uygun bir tarzda yeniden şekil-
Görsel 1.9 lendirerek icra etmişlerdir. Tarihçiler Hulefayıra-
Endülüs Müzik Okulu'nda şidin döneminin sonlarına doğru yaşanan musiki ilerlemesine büyük
müzik icrası (Temsilî)
önem verirler. Çünkü oldukça ilkel olan sahra musikisi, yerini daha
sanatlı formlara bırakmaya başlamıştır.
İlk İslam devleti olan Emeviler zamanında Şam ve Bağdat, sanat
ve bilimin merkezi hâline gelmiştir. Özellikle sanatsal müzik anlayışı
Emevi halifeliği zamanında (661- 750) gelişmeye başlamış ve Emevi
Sarayı bir müzik merkezi hâline gelmiştir. Bu dönemdeki eğlence
müziği, muganni adı verilen erkekler tarafından icra edilmiştir. Za-
manın en önemli müzisyenleri, İran müziğinin daha popüler olması
nedeniyle İran’a giderek yeni ezgisel yapılar ve müzik bilgileri öğ-
renmişlerdir. Arapların ilk müzik ekolü Endülüs Müzik Okuludur.
(Görsel 1.9). İshak Mevsili ve İbrahim Mehd ise bu dönem Arap mü-
ziğinin ilk büyük kuramcıları ve bestecileridir. Bu dönemde Endülüs,
Arap müziğinin merkezi durumuna gelmiştir.
20
