Page 245 - TİYATRO TARİHİ 9

Sahneler
Tanzimat Fermanı’nın ilanından sonra İstanbul’da Batı tarzı üç tiyatro binası açılmıştır. Bu tiyatro binalarının
açılmış olması Batı tarzı tiyatronun Türkiye topraklarında yerleşmesi için önemli bir adım olmuştur.

Tanzimat Dönemi Sahneleri

Naum Tiyatrosu Gedikpaşa Tiyatrosu (Osmanlı Tiyatrosu) Odeon Tiyatrosu

İlk tiyatro binasını Naum Efendi açmıştır. Kendi adıyla anılan bu tiyatrodaki ilk temsiller 1860’ta başlamıştır
(Görsel 14.2). İlk zamanlarda sadece Ermenice sahnelenen oyunlar için Türkçe özetler dağıtılmıştır. Naum Efendi
daha sonra Türkçe oyunlar da hazırlatmıştır. Böylece Türkiye’de Batı tarzı tiyatro yapma pratiğini başlatan ilk
isim olmuştur.

Naum Tiyatrosu’nun yarattığı etkiden sonra Güllü Agop da 1859’da Gedikpaşa Tiyatrosu adlı yapıyı kurmuştur
(Görsel 14.3). 1868’de ilk Türkçe temsil burada verilmiştir. Sezar Borciya adlı oyun Güllü Agop’un tiyatrosunda
sahnelenmiştir. Böylelikle Batı tarzı tiyatronun gelişmesini sağlayacak temsillerin de yolu açılmıştır.

š Görsel 14.2: Naum Tiyatrosu š Görsel 14.3: Güllü Agop

Güllü Agop, yöneticiliğini yaptığı Gedikpaşa Tiyatrosu bünyesinde Osmanlı Tiyatrosu adıyla bilinen bir
tiyatro topluluğu kurmuştur. Bu topluluk ulusal anlamdaki ilk tiyatro topluluğu olarak kabul edilmektedir. Batı
tiyatrosunda tanınan kimi oyunların Türkçe tercüme ve uyarlamaları bu topluluk tarafından sahnelemiştir.

1870’te dönemin Osmanlı sadrazamı tarafından Güllü Agop’a on yıllığına Türkçe oyun oynatma imtiyazı
verilmiştir. Bu sayede Güllü Agop Osmanlı İmparatorluğu’nda tiyatro yapma hakkını elinde bulunduran tek
kişi olmuştur. Bu süre zarfında Osmanlı Tiyatrosu topluluğu Batılı oyunlar sahnelemeye devam ederek Türk
tiyatrosunun gelişimine büyük bir katkı sunmuştur.

İlk defa Güllü Agop’un tiyatrosunda Müslüman oyuncular da sahneye çıkmaya başlamıştır. Osmanlı Tiyatrosu’nun
açılışıyla tiyatro yaşantısı oluşmaya başlamıştır. Batı tarzında tiyatro oyunlarının yazılıp sahnelenmesi, Türkçe
çeviri ve uyarlamaların seyirciyle buluşturulmasına yönelik örnek uygulamaların sayısı giderek artmıştır. Elinde
bulundurduğu imtiyazla tiyatroda tek söz sahibi olan Güllü Agop, İstanbul’un Avrupa yakasında kalıcı ve sürekli
olarak temsiller vermeye başlamıştır.

243
TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’E TÜRKİYE’DE TİYATRO