Page 41 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 41
Eski komedya, Peloponez Savaşları sonrasında birçok özelliğini kaybetmiştir. Toplumsal eleştiri ve taşlama
ortadan kalkmış, korolar küçültülerek parabasis bölümü işlevini yitirmiştir. Komedyanın ritüel kökeniyle bağları
kopmuştur. Seyirci, koro, oyuncu ve yazar bütünündeki ortak bilinç yok olmuştur.
Orta Komedya
Bu dönem, MÖ V. yüzyıl sonlarına denk gelmektedir. Tiyatro gitgide yaygınlaşan bir eğlence türü hâline
gelmiştir. Atina bir kültür ve tiyatro merkezi olmayı sürdürmüştür. Çok sayıda yazar ve yapıt ortaya çıkmıştır.
Oyun yazarlarının çoğunun Atinalı olmamasından dolayı Atina sevgisi konusu
gitgide azalmıştır. Yazarların çoğu, ozan niteliği olmayan profesyonel tiyatro
yazarına dönüşmüştür. Seyirci ve yazarı yok sayan, Atinalılık kültürünü ve erdemini
tiyatroya yansıtmayan, dramatik yanılsamaya yönelen bir tür güldürü üretilmeye
başlanmıştır. Orta komedyanın günümüze kalan tek eseri Aristophanes’in Plutos
(Zenginlik) adlı oyunudur.
Bu dönemde söz özgürlüğü olan bir ortamdan söz özgürlüğü olmayan bir ortama
geçilmiştir. Bu durumun orta komedyaya yansıması şu şekildedir:
Toplumu gülme yoluyla iyileştirme, arındırma ve eğitme değil sadece eğlen-
dirme amacıyla oyunlar yazılmıştır.
Romantik aşka olan ilgi artmıştır.
Diyaloglar gündelik konuşma diline yaklaştırılmıştır.
Koro önemini yitirmiş, daire biçimindeki orkestra zamanla yarım daireye
dönüşmüştür.
Proskene, oyuncuların ön düzeye çıkmasıyla orkestraya doğru ilerlemiş ve
aynı zamanda yükseltilerek seyirciye yaklaştırılmıştır.
Şiirsel biçimi bırakıp retorik anlatıma yönelme gerçekleşmiştir.
İnsan doğasını anlatma ve anlama çabasına yönelinmiş; oyunlarda çiftçi,
doktor, asalak gibi tiplere yer verilmiştir.
Sahnede heykelcikler kullanılmış, oyuncuların jest sayısı arttırılmış, sahne
giysilerinde abartılı görünüşler ortadan kaldırılmıştır (Görsel 2.18).
Görsel 2.18
Komedya oyuncusu heykeli
Yeni Komedya
Atina MÖ 336’da kesin olarak Makedonya egemenliğine girmiş ve Yunan dünyasının merkezi olma özelliğini
kaybetmiştir. Yurttaşlık sorumluluğu üzerine kurulmuş bir uygarlığın yerini burjuva uygarlığı almıştır. Bu
döneme ait adları bilinen 64 yazardan en önemlileri Menandros, Flemon ve Difilus’tur. Yeni komedya, diğer
komedya dönemlerinden birçok unsurla ayrılmaktadır (Tablo2.2).
Tablo 2.2: Yeni Komedya Unsurları
Tanrılar yoktur. Prolog dışında soyutlamaya rastlanmaz. Kişiler, orta ve yüksek sınıf ile
bunların çevrelerindeki kişilerden oluşur. Bunlar; genç âşık, genç kız, huysuz ya da pinti
Kişiler
baba, delikanlının arkadaşı, genç kızın hizmetçisi, kurnaz-iyi-kötü köle, doktor, rehinci
gibi tiplerdir. Oyuncular gerçek yaşamda olduğu gibi konuşur.
Olay dizisi, oyunun bütününe yayılmıştır. Oyunların çoğunda hedef, gençlerin mutlu
bir şekilde kavuşmasıdır. Bu mutluluğa sınıfsal ayrımlar, çeyiz sorunu, yoksulluk ya da
Olay
yasal olmayışları nedeniyle terk edilen çocukların getirdiği sorunlar, anne ve babanın
gençlerin evliliğini desteklememesi gibi durumlar engel olur.
Kostüm Giysiler günün gerçeklerine uygundur. Maskeler gerçekçi bir anlayışa göre yapılmıştır.
Koro, beş bölümden oluşan oyunun bölüm aralarında sadece şarkılar söyler. Söyledikleri
Koro
şarkılar da oyundan bağımsızdır.
39
ANTİK YUNAN TİYATROSU
