Page 45 - TİYATRO TARİHİ 9

2. Oyun bölümleri ve bölümlerin olay örgüsü
Oyun altı bölümden oluşmaktadır. Bölümlere göre sırasıyla oyunda şu olaylar yaşanmaktadır:
» 1. Bölüm (1-127): Prometheus, Kratos ve Bia’nın zor kullanmasıyla Hephaistos tarafından
kayalıklara zincirlenir.
» 2. Bölüm (128-283): Okeanos Kızları, Prometheus’u ziyaret eder ve üzüntülerini dile getirir.
» 3. Bölüm (284-396): Kızların babası Okeanos, Prometheus’u ziyaret eder ve isterse Zeus ile
konuşup bağışlanmasını isteyebileceğini söyler. Prometheus bu isteği kabul etmez.
» 4. Bölüm (397-560): Prometheus, insanlara yaptığı iyilikleri koroya anlatır. Koro ile söyleşir.
» 5. Bölüm (561-886): İo, geçerken Prometheus’a rastlar. Başına geleceklerden haberdar
olur. Prometheus, Zeus’a ait bir sırrı bildiğini söylemeye çalışır.
» 6. Bölüm (887-1093): Hermes, Prometheus’un yanına gelir. Ondan sırrı öğrenmek ister.
Prometheus sırrı söylemez. Gök gürültüsü ve yıldırımlarla ortadan kaybolur.

3. Oyununun arka planındaki mitolojik efsane
Prometheus, Titanların soyundan gelmektedir. Babası İapetos, annesi de Titan Okeanos’un kızı
Klymene’dir (Klimene). Mitolojik inanca göre bu Titan çiftinin dört tane oğlu olur. Bunların adları;
Atlas, Menoitios, Prometheus ve Epimetheus’tur.
Zeus, kendi babası da dâhil tüm Titanların egemenliğine son verip varlıkları kendisi yönetmek
isteyince karşısında Prometheus ile kardeşlerini bulur. Bu kuzenlerinin her birini sırasıyla
olağanüstü cezalar vererek etkisiz hâle getirir. Kuzenlerinden sadece Prometheus direnmeye
devam eder. Zeus’un sadece kendinde ve tanrıların elinde tutmak istediği ateşi ondan çalarak
insanlara verir. Bunun üzerine Zeus, Prometheus’u cezalandırır ve Kafkas Dağları’nın kayalıkla-
rında zincirlere vurdurur.
Prometheus kâhinlik yeteneklerine sahiptir. Geleceği önceden tahmin etme gücü ve ince zekâsı,
Zeus’un kıskançlığını ve öfkesini üzerine çekmektedir. Prometheus ve kardeşleri, yeteneklerine
güvenerek geçmişte Zeus’a karşı gelmeye yeltenmiştir. Zeus bu nedenle dört kardeşe olağanüstü
cezalar vermiştir.
4. Oyununun tragedya bölümlerine göre dize aralıkları
Prologos (1-87), Parados (88-192), Epeisodion (193-1039), Exodos (1040-1093), Stasimon (397-
435), (526-608), (877-936)
5. Oyundaki başkahramanların temsil ettiği kavramlar
Prometheus aklı, Prometheus’un mücadele ettiği Zeus ise mutlak gücü, otoriteyi ve kaba kuvveti
temsil etmektedir.
6. Oyundaki peripetie, hamartia, anagnorisis, pathos ögeleri
Hamartia: Prometheus’un ateşi insanlara vermesi
Peripetie: Prometheus’un Zeus tarafından cezalandırılması ve zincire vurulması
Anagnorisis: Prometheus’un İo’ya, Zeus’un tahtını kaybedeceğine dair kehanetini söylemesi
Pathos: Prometheus’un zincire vurulması ve burada acı çekmesi

= BİLGİ KUTUSU
Uygurların Göç destanında içerik bakımından tragedyalarla benzer olağanüstülük unsurları bulunmaktadır.
“Tılsımlı Yada Taşını vererek işlenen büyük millî hata yüzünden Uygurlara küsen tabiat, kendi çocuklarına
bütün varlığıyla seslenir. Memlekette bütün kuşlar, hayvanlar kendi dilleriyle kayanın gidişine ağlarlar; bütün
hayvanların, bütün çocukların (koro hâlinde) “Göç! Göç! Göç!” diye seslendiği duyulur.”

43
ANTİK YUNAN TİYATROSU