Page 113 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

NEFRONUN YAPISI VE İDRAR OLUŞUMU

İdrar toplama kanalı, epitel hücreleri az mitokondri içeren düz yüzeyli hücrelerdir.
ADH hormonu etkisiyle suyun geri emilimi devam eder.
Süzüntüdeki ürenin bir kısmı burada geri emilir.
Sodyumun geri emilimi aktif taşımayla burada tamamlanır.

İdrar toplama kanalının nefrondaki yeri

İDRAR OLUŞUMU

Vücutta homeostasinin korunabilmesi için ge-
rekli olan suyun alım ve atım dengesi böbrekler
1
Süzüntü 1 Süzülme tarafından sağlanır.
yönü
2 Geri emilim Vücuttan dışarı atılan su, en fazla idrarla olur.
2 3 Salgılama İdrar; nefronların süzülme (filtrasyon), geri
emilim ve salgılama (sekresyon) işlemleri
3 4 İdrar sonucunda oluşur.

4

Nefronda süzülme, geri emilim ve salgılama
Süzülme
• Süzülme, yüksek kan basıncı ve difüzyon etkisi ile kan plazmasındaki küçük moleküllerin pasif taşıma ile glomeru-
lus kılcallarından Bowman kapsülüne geçmesidir. İdrar oluşumu bu olayla başlar. Bowman kapsülündeki bu sıvıya
süzüntü adı verilir.
• Süzüntüdeki maddelerin konsantrasyonu başlangıçta kan plazmasındakiyle aynıdır ancak sırasıyla proksimal tüp,
Henle kulpu ve distal tüpten geçerken işlenerek değişir. Süzüntü; su, glikoz, amino asitler, vitaminler, tuzlar, azotlu
(üre, ürik asit, kreatin, NH ) ve hemoglobinin yıkım ürünleri gibi küçük molekülleri içerir yani glomerulus kılcallarından
3
Bowman kapsülüne bu maddeler geçebilir. Kan proteinleri (albümin, globülin, fibrinojen vb.), kan hücreleri (alyuvar,
akyuvar, trombositler) ve yağ molekülleri gibi büyük yapılı maddeler kılcallardan dışarı çıkamaz yani Bowman kapsü-
lüne geçemez. Süzüntüde bir miktar albümin de bulunabilir.
• Bir günde ortalama 180 litre sıvı böbreklerde süzülür. Böbreklerdeki süzülme hızı kan basıncı ile doğru orantılıdır.

DİKKAT

Glomerulusta gerçekleşen süzülme atardamarların kan basıncı kullanılarak gerçekleştiğinden ATP harcanmaz.
Süzülme hızı; kan basıncı, adrenalin ve tiroksin hormonlarının salgılanması, kanın yoğunluğu ve ortam sıcaklığı gibi
faktörlerden etkilenir. Örneğin, soğuk havalarda daralan kılcal damarlarda kan basıncı arttığından süzülme hızlanır ve
oluşturulan idrar miktarı artar.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 113