Page 118 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

HOMEOSTASİDE BÖBREKLERİN ROLÜ, ÜRİNER SİSTEM RAHATSIZLIKLARI VE SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI

ÜRİNER SİSTEM RAHATSIZLIKLARI VE SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI

Üriner sistemin yapısının ve işleyişinin bozulması böbrek fonksi-
yon bozukluğu, böbrek taşı, akut böbrek yetmezliği, kronik böbrek
yetmezliği, sistit, üretrit gibi hastalıklara neden olur.

ÜRİNER SİSTEM RAHATSIZLIKLARI
Böbrek Taşları

Böbrek taşının oluşumu böbrekte süzülen kanın yapısında
bulunan kalsiyum ve fosfat minerallerinin fazlalığına daya-
nır. Böbreğin havuzcuk bölgesinde fazla kalsiyum, okzalat
kristalleri ile birleşerek kalsiyum okzalat kristallerini oluştu-
rur. Bu kristaller zamanla çökelti hâline gelerek birikir. Böb-
rekten atılamayacak boyutlara ulaştığında böbrek taşı (kal-
kül) adını alır.
Taşın hareketinden kaynaklı oluşan böbrek tahribatı ve tıka-
nıklığı idrarda kan görülmesine sebep olabilir.
Böbrek taşı rahatsızlığının tedavisinde bol su içilmesi öneril-
mektedir. Günümüzde şok dalgaları ile parçalanarak doğal
yollarla atılması sağlanmaktadır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu
• İdrar yolu enfeksiyonları çeşitli bakterilerin enfeksiyonu sonucu oluşan iltihaplanmalardır.
• İki ayrı yerde ortaya çıkar. Bunlardan idrar kesesinin iltihaplanmasına sistit, üretranın iltihaplanmasına üretrit adı
verilir. Sistitte sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, idrarda kan görülmesi, idrar kokusunun kötü olması, karın alt
bölgesinde ağrı gibi belirtiler ortaya çıkar. Üretra iltihaplanmasında da sistit benzeri belirtiler görüldüğünden iki hasta-
lığı birbirinden ayırmak zordur. Yapılan idrar tahlilinde bakteri sayısının az çıkması ile sistitten ayrılır.
• Üretrit tedavi edilmezse üreme organları rahatsızlıkları ile bel soğukluğu, artrit, menenjit, kısırlık gibi rahatsızlıklara
dönüşebilir.
• Sistit tedavisinin ertelenmesi durumunda enfeksiyon etkeni bakterilerin böbreklere kadar ulaşması, zamanla kronik
böbrek yetmezliği gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Böbrek Yetmezliği
• Akut ve kronik böbrek yetmezliği olarak iki şekilde ele alınır.
• Akut böbrek yetmezliği böbrek fonksiyonlarının neredeyse tamamının durmasıdır. Böbrek yetmezliğinin en önemli
göstergesi idrarın çok az oluşması ya da hiç oluşmamasıdır. İdrarın oluşmaması durumunda atılacak olan maddeler
vücuttan uzaklaştırılamaz.
• Akut böbrek yetmezliğine böbreğe yeterince kanın gelmemesi, böbrek taşları, arterioskleroz, yanlış kan nakli, yaralan-
ma ve kalp krizinin yanı sıra civa, arsenik gibi toksik maddeler de neden olabilir. Akut böbrek yetmezliği genellikle 10
gün içerisinde tedavi edilebilir.
• Kronik böbrek yetmezliği, tedavi edilmeyen ya da edilemeyen akut böbrek yetmezliği sonucu ortaya çıkar. Kronik böb-
rek yetmezliğinde nefron kaybı %70’in üzerine çıktığında sorun başlar. Kronik böbrek yetmezliği yıllara bağlı olarak
yavaş yavaş gelişir.
• Böbreklerde bakteriyel enfeksiyonlar, diyabet, yüksek kan basıncı ve akut böbrek yetmezliğine neden olan unsurlar
kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri olarak sayılabilir.
• Ayaklarda ve bacaklarda şişlik, sinirlilik, yüksek tansiyon, iştahsızlık, solunum sıkıntıları ve hâlsizlik böbrek yetmezliği
belirtileri olarak değerlendirilebilir.

118 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT