Page 120 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU ÜREME SİSTEMİNİN GENEL YAPISI, ERKEK ÜREME SİSTEMİ
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

ÜREME SİSTEMİNİN GENEL YAPISI
Üreme Sisteminin Genel Yapısı
• Canlının neslini devam ettirebilmek için kendine benzer yeni bireyler meydana
getirmesine üreme denir. Üreme canlıların ortak özelliklerinden biridir.
• Aynı türden olan ve cinsiyetleri farklı olan her bir bireye eşey denir. Üreme, eşeyli
ve eşeysiz üreme olarak ikiye ayrılır. Eşeyi farklı olan iki bireyin üreme hücrelerinin
birleşmesine eşeyli üreme denir. İnsanlar eşeyli üreme ile çoğalır.
• Eşeyli üremenin temeli mayoz ve döllenmedir. Mayozla birbirinden genetik
olarak farklı ve vücut hücrelerinin yarısı kadar kromozoma sahip, gamet deni-
len eşey hücreleri üretilir.
• İki gametin birleşmesi ve çekirdeklerinin kaynaşmasına döllenme, gametlerin
birleşmesiyle oluşan hücreye ise zigot denir. Zigottan yeni bir birey gelişir.
• Dişi ve erkek üreme sistemi asıl eşey organı ve yardımcı eşey organlarından oluşur.
• Yardımcı eşey organları ise gametleri taşıyan kanallar, bu kanallara salgısını bırakan çeşitli bezler ve dış genital or-
ganlardan oluşur.
• Gametlerin üretildiği ve endokrin işlevlerin gerçekleştiği asıl eşey organlarına gonat adı verilir. Erkeklerde testisler,
dişilerde yumurtalıklar gonatlardır.

ERKEK ÜREME SİSTEMİ
Erkek Üreme Sisteminin Yapısı ve Organları
• Erkek üreme sistemi; testisler, kanal sistemi (epididimis ve vas deferens), yardımcı bezler [bir çift seminal kese, bir
çift bulboüretral bez (Cowper bezi) ve prostat bezi] ve penisten oluşur.

7

4
1

3

5

6
2
Erkek üreme sistemi ve kısımları
• Testisler, embriyonik dönemde karın boşluğunda oluşarak doğumdan hemen önce skrotum adı verilen torba içerisine
iner. Bu durum sperm üretilmesi için önemlidir. Sperm üretilmesi için ideal sıcaklık, vücut sıcaklığından düşüktür. Skro-
tum ile testis sıcaklığı vücut sıcaklığından yaklaşık 2 °C daha düşük tutulmuş olur. Testisler, sperm üretmenin yanında
eşey hormonlarını da salgılar. 1
• Her testiste seminifer tüpçük denilen ince kıvrımlı yapı bulunur. 2 Bu tüpçüklerin her biri yarım metre uzunluğun-
dadır. Ergenlikten itibaren yaşlılık dönemine kadar seminifer tüpçüklerde bulunan sperm ana hücrelerinden (sperma-
togoniyum) mayoz ile her gün yaklaşık 120 milyon sperm üretilir (spermatogenez).
• Tüpçükler içinde mayozun farklı evrelerinde olan hücreler ve sertoli hücreleri bulunur. Sertoli hücreleri gelişmekte
olan spermleri besler, korur ve kanallara doğru hareketini kolaylaştırır. Spermlerin gelişmesi sırasında atılan sitoplaz-
mik atıkları fagositozla yok eder ve sperm üretimi sırasında hormonal düzenlemede rol oynar.
120 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT