Page 121 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

ÜREME SİSTEMİNİN GENEL YAPISI, ERKEK ÜREME SİSTEMİ

• Seminifer tüpçüklerin aralarındaki bağ dokuya yerleşmiş olan Leydig hücreleri (interstisyel hücreler) ise testosteron
ve diğer androjenleri üretir.
• Seminifer tüpçüklerde üretilen spermler, epididimis denilen kıvrımlı kanala geçer 3 . Burada olgunlaşmasını ta-
mamlar, hareket yeteneği kazanır. Spermlerin döllenme yeteneğini kazanması ise dişi üreme sisteminin kimyasal
ortamında gerçekleşir.
• Epididimisten vas deferens adı verilen kaslı bir kanala geçerek burada geçici olarak depolanan spermler, kanal hüc-
relerinin salgıları ile hem kanal boyunca ilerler hem de beslenir 4 .
• Vas deferens kanalı idrar kesesinin çevresinden arkaya dolanarak seminal keseden gelen kısa bir kanalla birleşip
ejakulasyon kanalına açılır. Ejakulasyon kanalı üretraya bağlanır 5 .
• Üretra erkeklerde üriner sistem ve üreme sisteminin ortak kanalıdır. Penis içinde bulunan üretra, idrar ve spermlerin
vücut dışına atılmasını sağlar. Peniste ayrıca kan damarları yönünden zengin silindirik yapıda üç süngerimsi erektil
(sertleşebilen) doku kolonu bulunur. Penisin üzeri ise deri ile kaplıdır. Penisin baş kısmında bulunan deri kıvrımı (pre-
pus: sünnet derisi) sünnet olarak bilinen cerrahi operasyonla alınabilir 6 .
• Erkek üreme sistemindeki yardımcı bezler ise seminal keseler, prostat bezi ve bulboüretral bezler [Cowper bezleri]
dir 7 . Bu bezler, spermlerin de içinde bulunduğu semen adı verilen sıvıyı üretir. Semen spermlerin taşınmasını,
beslenmesini ve dişi üreme sisteminin asidik pH değerine karşı korunmasını sağlar. Seminal keseler, salgısını üretra
ile birleşmeden önce vas deferens kanalına boşaltır. Prostat bezi üretrayı sarar, salgılarını ince kanallarla doğrudan
üretraya iletir. Bulboüretral bezler ise prostat bezinin altında üretra boyunca uzanır, üretrada kalmış asidik idrar kalın-
tısını nötralize eden saydam bir mukus salgılar.

Spermatogenez ve Spermin Yapısı

Seminifer tüpçük
2n
Mitoz

2n 2n Spermatogoniyum

Spermatogoniyum
(Sperm ana hücresi)
2n Birincil
spermatosit
Mayoz I
İkincil
n n spermatosit Sertoli
hücresi
Mayoz II
n n n n
Spermatit
n

Farklılaşma
n Sperm

Spermatogenez

• Seminifer tüpçüklerde sperm ana hücrelerinden (spermatogoniyum) mayoz ile spermlerin oluşumuna spermatogenez
denir.
• Seminifer tüpçüklerin içinde bulunan ve spermatogonium adı verilen sperm ana hücreleri (2n), mitoz bölünme ve
farklılaşma ile birincil spermatosit (2n) hücrelerini oluşturur.
• Birincil spermatositler, ergenlik çağında mayoz geçirir. Birincil spermatositlerden mayoz I’in tamamlanmasıyla n kro-
mozomlu iki adet ikincil spermatosit oluşur.
• İkincil spermatositlerden mayoz II’nin tamamlanmasıyla n kromozomlu, eşit büyüklükte dört adet spermatit meydana
gelir. Spermatitler bol sitoplazmalı ve küre şekilli hücrelerdir.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 121