Page 122 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

ÜREME SİSTEMİNİN GENEL YAPISI, ERKEK ÜREME SİSTEMİ

• Spermatitler, epididimiste olgunlaşarak hareket yeteneği kazanır. Spermatitlerin uzayıp farklılaşmasıyla spermler
meydana gelir.
• Spermler, epididimisten vas deferens kanalına geçer ve spermlerin çoğu burada depolanır. Vas deferens kanalı,
spermlerin üretraya taşınmasını sağlar. FSH ve androjenler ile testislerin gamet oluşturmasının sürekliliği sağlanır.

Sperm hücresinin yapısı
Sperm; baş, orta kısım ve kuyruk olmak üzere üç bölümden oluşur.
Baş kısmında n= 23 (22+X veya 22+Y) kromozomlu çekirdek bulunur. Spermin baş kısmının ön ve uç tarafında Golgi
aygıtından oluşan akrozom, spermin yumurta zarını eriterek döllenmeyi gerçekleştirebilmesi için gerekli olan sindirim
enzimlerini içeren lizozom benzeri bir organeldir.
Çekirdeğin arka kısmında yani akrozomun zıt tarafına sentrioller yerleşir. Sentriollerden biri gelişerek içinde mikrotübül
flamentlerinin bulunduğu kuyruğu oluşturur.
Spermin orta kısmı, ATP üretimi için çok sayıda mitokondri içeren bir kılıf ile sarılıdır. Mitokondriler kuyruğun hareketi
için gerekli enerjiyi sağlar.

Hipotalamus • Hipotalamustan salgılanan GnRH (gona-
GnRH salgısını azaltır. dotropin salgılatıcı hormon) hipofizin ön
– lobunu uyarmasıyla buradan salınan FSH
ve LH hormonları ile kontrol edilir. 1
1 GnRH
4 LH salgısını azaltır. FSH salgısını azaltır. 5 • LH ise leydig hücrelerini uyararak buradan
– – testosteron hormonu salgılanmasını, diğer
androjenlerin üretimini ve salınımını uyarır.
Hipofiz bezi ön lobu Testosteron hormonu seminifer tüpçüklere
geçerek spermatogenezi hızlandırır. 2
2 LH 3 FSH
• FSH spermatogenezi başlatır, testislerde
sertoli hücrelerini uyarır. Sertoli hücreleri,
Negatif geri bildirim hücreleri hücreleri Negatif geri bildirim • Testislerde artan spermatogenezle birlikte
Testisler
testosteron hormonunun seminifer tüpçük-
lere geçmesi için gerekli maddeleri salgılar
ve spermleri besler. 3
Sertoli
Leydig
iki negatif geri bildirim mekanizması dev-
reye girer. Bunlardan birisi kanda miktarı
Testosteron
artan testosteron hormonunun hipotala-
Spermatogenez mus ve hipofiz bezi ön lobunu uyarmasıdır.
Hipotalamusun GnRH salgısı azaldıkça hi-
pofiz bezinden FSH ve LH salgısı da azalır.
Testosteron İnhibin
Testislerde üretilen testosteron hormonu
6 Üreme organları ve diğer organlar azalır, sperm üretimi yavaşlar. 4
Erkek üreme sisteminin hormonal kontrolü

• Diğer bir negatif geri bildirim mekanizması ise artan spermatogenez üzerine sertoli hücrelerinin inhibin hormonunu
salgılamasıdır. Kanda miktarı artan inhibin hormonu hipofiz bezinin ön lobuna etki ederek FSH salgısını azaltır. 5
• Ergenlikte testosteron miktarının artmasıyla sperm üretiminin yanında sesin kalınlaşması, vücutta kıllanma, kas kütle-
sinin artması, karşı cinse ilginin artması gibi ikincil erkeklik özelliklerinin ortaya çıkması ve korunması sağlanır. Testos-
teron hormonu, hücrelerde protein sentezini dolayısıyla hücre bölünmelerini hızlandırır; eşey organlarının ve yardımcı
bezlerin büyümesini sağlar. Kas gelişimi, kemik büyümesi, kemiklerde kalsiyum depolanması, sesin kalınlaşması,
sakal ve bıyık oluşumunda etkilidir. 6 Testosteron ayrıca sperm üretiminin ergenlikten itibaren sürekliliğini sağlar.

122 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT