Page 119 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

HOMEOSTASİDE BÖBREKLERİN ROLÜ, ÜRİNER SİSTEM RAHATSIZLIKLARI VE SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI

Diyaliz ve Böbrek Nakli
• Böbrekler fonksiyonunu yerine getirmediği zaman vücutta sıvı, asit, potasyum ve diğer toksik maddeler birikir. Böbrek
yetmezliği sonucu vücutta homeostasi bozulur.
• Böbrek yetmezliğinde kesin tedavi böbrek naklidir. Böbrek nakli yapılmaz ya da diyalizle böbrek işlevleri normale
döndürülmezse birkaç hafta içerisinde birey hayatını kaybeder. Uygun böbreğin bulunması zaman alabileceğinden
hastanın tedavisine diyaliz ile devam edilir. Diyaliz tekniği suda erimiş moleküllerin yarı geçirgen bir zardan difüzyonu-
dur. Diyaliz makinesinin solüsyonunda kanda bulunması gereken yapılara eşdeğer miktarda madde bulunur. Bunun
yanında kandan atılması istenilen maddelerin konsantrasyonu ise düşüktür. Böylece kandaki uzaklaştırılmak istenen
maddeler yarı geçirgen zardan geçerek diyaliz sıvısına aktarılır ve kan temizlenmiş olur. Diyaliz makinesinde temiz-
lenerek çıkan kan hastaya tekrar verilir. Böbrek yetmezliği olan hastalar haftada üç kez 4-6 saat diyaliz makinesine
bağlanmak zorundadır. Bu süreç, böbrek nakli yapılıncaya kadar devam eder.
• Böbrek nakli, günümüzde doku ve organ nakilleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Hasta böbrek fonksiyonlarını
kaybettiğinde hayatta kalabilmek için böbrek nakline ihtiyaç duyar. Böbrek nakillerinin sağlıklı yapılabilmesi için veri-
ciyle hasta arasında akrabalık ilişkisi ya da genetik benzerlik olması gerekir.

• Uygun bir verici bulunamadığında doku uygunluk kontrolleri yapılarak kadavradan alınan böbrek 48 saat içinde nakle-
dilebilir. Kadavradan alınarak yapılan böbrek nakilleri en sık yapılan böbrek nakilleridir.
• Nakledilen böbreği vücudun reddetmesini önlemek için hastaya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar verilir. Böbrek
naklinden sonra böbreğini bağışlayanın ve alıcının hayatında herhangi bir olumsuz değişiklik olmaz. Bağış yapan kişi
tek böbrekle hayatına kaldığı yerden devam eder.
• Organ bağışı yapmak, organ bekleyen birçok insanın yaşamasını sağlayacaktır.

ÜRİNER SİSTEMİN SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI
Böbrekte meydana gelen yapısal veya işlevsel bir bozukluk pek çok hastalığa davetiye çıkarır. Bu yüzden böbreğimizin ve
üriner sistemimizin sağlığını korumak için aşağıdaki faktörlere dikkat edilmelidir:
• Günlük yeterli su alımına dikkat edilmeli; fazla baharat, tuz tüketmemeli; sağlıklı ve dengeli beslenmelidir.
• Tütün mamülleri, alkol kullanma gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durulmalıdır.
• Doktor tavsiyesi olmadan ilaç kullanılmamalıdır.

• Böbrek taşlarının oluşumunu engellemek için idrar, uzun süre tutulmamalıdır.
• Kalıcı böbrek rahatsızlıklarına neden olabilen diş çürükleri ve enfeksiyonlu hastalıklar, zamanında tedavi edilmelidir.
• Boşaltımda etkili olan derideki gözeneklerin tıkanmaması için kişisel temizliğe önem verilerek düzenli banyo yapılmalıdır.
• Düzenli egzersiz yapılmalı ve boşaltım organları soğuktan korunmalıdır.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 119