Page 127 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

MENSTRUAL DÖNGÜ

Dişi Üreme Sisteminin Hormonal Kontrolü
• Hipotalamus, hipofiz bezi ve yumurtalık arasındaki geri bildirim mekanizması ile GnRH, gonadotropinler (FSH, LH) ve
eşey hormonları arasındaki etkileşimlerle dişilerdeki üreme döngüsü kontrol edilir.

FOLİKÜL EVRESİNDE LUTEAL EVREDE

+ –
Hipotalamus Hipotalamus
GnRH salgısını artırır. + GnRH – GnRH – GnRH salgısını azaltır.

Hipofiz bezi ön lobu
Pozitif geri bildirim LH salgısını artırır. Hipofiz bezi ön lobu Negatif geri bildirim Öncelikle FSH salgısını azaltır. Yumurtalık (Ovaryum) FSH ve LH salgısını azaltır. Negatif geri bildirim

FSH + LH
LH

Yumurtalık
(Ovaryum)

Korpus luteum oluşumu
Korpus luteum

İnhibin Progesteron
Östrojen ve Östrojen
miktarında artış
Dişi üreme sisteminin hormonal kontrolü

• Folikül hücrelerinde bulunan FSH ve LH reseptörleri sayesinde östrojen yapımı uyarılır ve salgısı hızlanır. Kanda
bulunan östrojen miktarının hemen hemen tamamı yumurtalık kaynaklıdır. Östrojen FSH salgısını azaltır. LH salgısı
üzerine ise bazı durumlarda artırabilen (pozitif geri bildirim) bazı durumlarda da azaltabilen etkiye sahiptir (negatif geri
bildirim).
• Folikül evresinin büyük bir kısmında kandaki östrojen hormonu hafif artış gösterir. Düşük miktardaki östrojen hormonu-
nun hipofiz bezinin FSH ve LH salgısı üzerine engelleyici etkisi vardır. Folikül evresinin sonlarına doğru östrojen mikta-
rındaki artış pozitif geri bildirimle LH salgısının artmasına neden olur (pozitif geri bildirim). Hipotalamustan salgılanan
GnRH’nin hipofiz bezi ön lobunu uyarmasıyla FSH miktarında da bir miktar artış gerçekleşir. LH’nin tepe değerine
ulaşmasıyla ovulasyon gerçekleşir.
• Luteal evrede ise korpus luteumdan salgılanan yüksek miktarlardaki östrojen, progesteron ve inhibin hormonu hipota-
lamus ve hipofiz bezi üzerine baskılayıcı etki yapar. Yüksek miktarda progesteron LH salgısını engellerken östrojenin
inhibe edici etkisini güçlendirir. İnhibin hipofiz bezi ön lobundan FSH salgılanmasını azaltır. Korpus luteumun bozulup
kaybolmaya başlaması ile bu etki ortadan kalkar.

• Östrojen hormonu, dişi üreme organlarının gelişimi ve dişi üreme faaliyetlerini uyarma görevleri yanında dişiye özgü
ikincil cinsiyet karakterlerinin oluşumundan ve korunmasından sorumludur. Meme dokusunun büyümesi, süt kanallarının
gelişimi ve deri altı, kalça, meme dokusu gibi yapılarda yağ depolanması, kemik gelişimi, boy uzaması gibi görevleri
vardır.
BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 127