Page 131 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

EMBRİYONİK GELİŞİM SÜRECİ

2 hücreli evre

Zigot
Blastomer
Yumurta

Blastosöl 4 hücreli evre

Blastosist Morula

Segmentasyon

• Blastosistten alınan hücrelere embriyonal kök hücre denir. Bu hücrelerin birçok hücre tipine dönüşebilme yeteneği vardır.
• 100’den fazla hücreye sahip olan blastosist, döllenmeden yaklaşık 4-5 gün sonra rahme ulaşıp 1-2 gün sonra endo-
metriyuma tutunur. Endometriyuma tutununcaya kadar rahim içindeki endometriyum salgılarıyla beslenir.
• Blastosistin endometriyum tabakasına tutunması ve gömülmesi olayına implantasyon denir. İmplantasyon sırasında
zona pellusida çözünür, blastosisti çevreleyen hücreler endometriyumla temas eder. Bu hücreler salgıladıkları enzim-
lerle blastosistin endometriyum içine doğru hareketini ve gömülmesini kolaylaştırır. Ayrıca endometriyum içine doğru
oluşturdukları çok sayıda villus ile embriyonun besin almasında etkilidir. Embriyoyu oluşturacak olan içteki hücrelerden
bir kısmı da embriyo etrafındaki ekstraembriyonik zarları oluşturur.

Ekstraembriyonik Zarlar Görevi

Koriyon zarı Embriyonun gaz değişiminin gerçekleştiği bölümdür. Plasentanın yapısına katılır.
Embriyoyu dıştan çevreleyen zardır. İçindeki boşluk amniyon sıvısı ile doludur.
Amniyon zarı
Amniyon sıvısı içinde bulunan embriyo, mekanik etkilere karşı korunur.

Allantoyis Göbek kordonunun yapısına katılır. Kordondaki kan damarlarını oluşturur.
Kan hücrelerinin erken embriyonik dönemde üretildiği yerdir. Kan hücreleri daha
Vitellüs kesesi
sonra embriyo içine göç ederek uygun yerlere taşınır.

Gastrulasyon
• Segmentasyon sonucunda endometriyuma gömülen embriyoda implantasyonun tamamlanmasıyla gastrulasyon ev-
resi başlar. Blastosistin alt yüzeyindeki bir hücre takımı, hücre göçüyle blastula boşluğuna doğru hareket eder. Bu
evrede tek tabakalı olan blastula, gastrulaya dönüşür. Gastrula boşluğu oluşur ve boşluğun dışarı açılan kısmına
blastopor (ilk ağız) denir. Gastrula boşluğu, ileriki dönemlerde sindirim borusunu oluşturacaktır.
• Gastrulasyon evresinde görülen yoğun hücre göçü hareketiyle embriyo üç tabakalı yapıya dönüşür. Embriyonik ta-
bakalar dıştan içe doğru ektoderm (dış deri), mezoderm ve endoderm (iç deri) dir. Bu tabakalar arasında görülen
etkileşim, doku ve organların oluşmasına imkân verir. Örneğin ektoderm tabakasından kıl, tırnak, göz merceği gibi
yapılar oluşur. Endodermden solunum yolu, karaciğer, pankreas gibi yapılar oluşur.

DİKKAT

Farklılaşma evresinde gastrulasyondan sonra içeriye doğru göç eden hücreler blastosölde üçüncü bir tabaka oluşturur
ve bu tabaka mezoderm (orta deri) adını alır. Mezoderm tabakası da endoderm ve ektoderm tabakası gibi ileride çeşitli
doku ve organları meydana getirir.
BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 131