Page 135 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU KOMÜNİTENİN YAPISINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER,
ÖZETİ KOMÜNİTEDE REKABET, AV-AVCI İLİŞKİSİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

KOMÜNİTENİN YAPISINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Komünitelerin Genel Özellikleri

• Belirli bir bölgede birbirleriyle etkileşim hâlinde bulunan canlı ve cansız etmenlerin oluşturduğu sisteme ekosistem
denir. Ekosistemler; gölet, mercan kayalığı, çayır gibi küçük bölgesel yapılar olabileceği gibi daha geniş bir yaşam
alanını içine alan coğrafi bölgelerden de oluşabilir.
• Belli bir çevrede birbiri ile etkileşim hâlinde yaşayan, farklı türlerin oluşturduğu topluluğa komünite denir. Komüniteler
ekosistemlerin canlı ögelerdir. Kaz Dağları ormanlarını oluşturan ağaç türleri ve bu ormanda yaşayan diğer canlılar,
Van Gölü'ndeki balık ve sucul omurgasız canlılar komünite örnekleridir. İnsan sindirim sistemindeki mikroorganizmalar
da komüniteye örnek olarak verilebilir.

HATIRLAYALIM
Komüniteler birbiriyle komşu olabilir, kesişebilir ya da birbirini kapsayabilir.

Komünitelerin Yapısını Belirleyen Etkenler

• Komünitelerin yapısını simbiyotik etkileşimler, beslenme ilişkileri ve tür çeşitliliği belirler.
• Komünitelerdeki tür sayılarında farklılıklar vardır. Bazı türler nadir bulunurken bazı türler yaygın olarak bulunabilir. Bir
komünitedeki farklı türlerin zenginliği tür çeşitliliği olarak nitelendirilir. Tür çeşitliliğini rekabet, av-avcı ilişkisi gibi canlı
etkileşimleri ile ışık, nem, sıcaklık, yağış gibi çevresel faktörler etkiler. Ekosistem çeşitliliği, tür çeşitliliği ve genetik
çeşitlilik biyolojik çeşitlilik olarak adlandırılır.
• Ekosistemler karasal ve sucul ekosistemler olarak incelenir. Karasal ekosistemlerde enleme ve büyük bölgesel iklim
yapılarına bağlı bir dağılım görülür. Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe Güneş ışınlarının geliş açısının değişmesi
enlemlerde sıcaklık, gece-gündüz sürelerinin farklılığı ve iklimlerde değişime neden olur. Bu değişimler komüniteler-
deki tür çeşitliliğinin farklı olmasını sağlar.
• Sucul ekosistemler deniz ve tatlı su ekosistemlerinden oluşur. Her katmanda farklı canlı türleri bulunur.
Sucul ekosistemlerdeki komünitelerin tür çeşitliliği ve dağılımını;

• suyun derinliği ve temizliği,
• ışık geçirgenliği,
• kıyıdan uzaklığı belirler.

DİKKAT

Temiz ve yeterli gün ışığı alan sucul komünitelerde fotosentez yapan canlı sayısı arttığından tür çeşidi sayısı da artar.
Derinlik arttıkça ışık azaldığından çeşitlilik de azalır.

Suların kirlenmesi, ışığın suyun derinliklerine ulaşmasını engeller. Sudaki besin ve oksijen miktarının azalması sonu-
cunda tür çeşitliliği olumsuz etkilenir.

• Organizmanın ya da popülasyonun doğal olarak yaşadığı, ürediği ve yerleştiği alana habitat denir.

DİKKAT
Habitat

• Bir canlının adresidir.
• Her tür için farklı büyüklüktedir.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 135