Page 138 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

KOMÜNİTENİN YAPISINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER, KOMÜNİTEDE REKABET, AV-AVCI İLİŞKİSİ

Birey sayısı
200 P. aurelia

150

100

50 Rus Ekolog Gause (Gaus) iki pro-
tist türü olan Paramecium aurelia
Günler
0 (Paramesyum aurelya) ve Para-
2 4 6 8 10 12 14 16 18 mecium caudatumu (Paramesyum
Birey sayısı kaudatum) sabit koşullarda ve ayrı
200 ortamlarda yetiştirerek aralarındaki
rekabeti izlemiş, taşıma kapasite-
P. caudatum sine ulaştıklarında şekildeki gibi bir
150 büyüme eğrisi elde etmiştir.

100

50

Günler
0
2 4 6 8 10 12 14 16 18
Ayrı ortamlarda yetiştirilen iki farklı paramesyumun birey sayısındaki değişim

Birey sayısı
200
P. aurelia
Bir türün diğerine göre ortamdaki
150
sınırlı besin maddelerini daha etkin
kullanması diğer türün birey sayısı-
100 nın azalmasına neden olmuştur. P.
aurelia diğer türe üstünlük sağlamış
50 P. caudatum ve P. caudatum yok olmuştur.

Günler
0
2 4 6 8 10 12 14 16 18
P. aurelia ve P. caudatum’un birlikte yetiştirilmesindeki birey sayısındaki değişim

Türler arası rekabet; farklı türlere ait bireylerin genellikle aynı su, mineral maddeler ve diğer besin kaynakları, alan payla-
şımı, ışık gibi sebeplerle rekabet etmesidir. Örneğin, aynı alanı kullanan bitkilerin ışık kullanımı için rekabeti.
• Rekabet sonucu bazı bireylerin komüniteyi terk ederek başka yerleşim alanına göç etmesine rekabette elenme denir.
• Aynı kaynakları kullanan benzer ekolojik nişe sahip türler zamanla kaynak kullanım biçimini değiştirip nişlerinde belir-
gin farklılıklar oluşturarak komünitede birlikte kalabilmeyi başarır. Bu şekildeki niş değişimi kaynak paylaşımı olarak
adlandırılır. Örneğin, aynı habitatta ve aynı besinle beslenen iki fare türü olan Kahire dikenli faresi ile altın dikenli fare
birlikte yaşadıklarında Kahire dikenli faresi gece aktifken altın dikenli fare gün boyu aktiftir. Aslında altın dikenli fare de
gece aktif olacakken diğeriyle aynı ortamda yaşayabilmek için biyolojik saatini değiştirmiştir.
• Kaynak paylaşımı türlerin aynı habitat içinde yaşamalarına izin verir ancak ekolojik niş değişimi canlılarda morfolojik
değişikliklere ve davranış değişikliklerine neden olur. Bu duruma karakter değişimi adı verilir. Örneğin, gelincik türleri
Mustela nivalis (Mustela nivalis) ve Mustela erminea (Mustela erminia)’nın vücut büyüklükleri incelenmiştir. Rekabet-
siz ayrı ayrı bulundukları ortamda M. nivalis 42,91 cm, M. erminea 46,0 cm boy ortalamalarına sahipken iki türün aynı
habitatta bulunmaları durumunda M.nivalis 39,3 cm, M. erminea 50,4 cm boy ortalamasında ölçülmüştür. Gelinciklerin
vücut büyüklüklerindeki değişim aynı komünite içinde beslenme farklılığı ve çeşitliliği sağlar.
138 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT