Page 134 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

EMBRİYONİK GELİŞİM SÜRECİ

Hamilelikte Bebeğin Gelişimini Olumsuz Etkileyen Faktörler
• Fetüs gelişimini genetik ve çevresel faktörler etkilemektedir. Özellikle
doku ve organların oluşmaya başladığı erken embriyo döneminde X
ışınımına maruz kalma ve kontrolsüz ilaç kullanımı ciddi gelişim bo-
zukluklarına yol açar, hatta gebeliğin sonlanmasına neden olabilir.
• Hamileliğin ilk üç ayında röntgen çektirmek gibi X ışınımına maruz
kalınan uygulamalardan kaçınmalı, doktor kontrolü dışında ilaç kul-
lanılmamalıdır. Tütün mamulleri ve alkollü içeceklerden uzak durul-
malıdır.
• Anne adayının yeterli, dengeli ve düzenli beslenmesi önemlidir. Fo-
lik asit eksikliği fetüsün erken gelişim döneminde beyin ve omurilik
oluşumunda sorunlara neden olacağından annenin folik asit ihtiyacı artar. Hamilelikten önce alınmaya başlanması
ve özellikle hamileliğin ilk üç ayında kullanılması sağlıklı sinir sistemi gelişimi için önemlidir. Folik asit, fetüste DNA
ve protein sentezinin sağlıklı yürütülmesini sağlar. Folik asit; ıspanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, et, yumurta,
karaciğer ve baklagillerde bol miktarda bulunur.
• Hamilelikte vitaminlere ve demir, kalsiyum, fosfat gibi minerallere olan ihtiyaç artar. Alyuvar üretiminde ve sinir siste-
minin gelişiminde B12 vitamini, kemik gelişiminde D vitamini, bağışıklık sisteminde C vitamini gereklidir. K vitamini,
kanamalara özellikle doğum sırasında oluşabilecek beyin kanamalarına karşı koruyucudur. Demir eksikliği, anne ve
bebekte anemiye sebep olur.
• Anne adayının psikolojik sağlığının korunması da hamilelikte önemlidir. Annenin yaşayacağı yoğun stresin sinirsel ve
hormonal etkileri fizyolojik tepkilere neden olur. Tansiyon ve kan şekerinin yükselmesi, kalp atışlarının hızlanması, bağı-
şıklık sisteminin zayıflaması gibi fizyolojik tepkiler fetüs sağlığını da etkilemekte; erken doğum riskini artırabilmektedir.

DİKKAT
Anne yaşının 35’in üzerinde olması, ailede kromozomal anormallik, ultrasondaki şüpheli durumlar gibi riskli gebelikler-
de, genellikle 15-20. haftaları arasında amniyosentez uygulanır.
Amniyosentezde amniyon sıvısından alınan örnekte kromozomal taramalar yapılarak genetik riskler tespit edilir.

Hamileliğin İzlenmesinin Bebeğin ve Annenin Sağlığı Açısından Önemi
Hamilelikte düzenli aralıklarla sürecin takip edilmesi anne adayı ve fetüs için
önemlidir.
Yapılan takiplerde anne adayının boyu, kilosu, kan değerleri, tansiyonu ölçül-
mekte ve glikoz tarama testleri uygulanmaktadır. HIV, hepatit B ve birçok en-
feksiyon riski taşıyan hastalığa karşı tetkikler yapılmaktadır. Kan uyuşmazlığı
durumu varsa fetüsün etkilenip etkilenmediği yapılan testlerle tespit edilmek-
tedir. Ultrason ile fetüste görülebilecek anomali risklerinin erken tespiti yapıla-
bilmektedir. Bu yöntemle fetüsün boyu, kilosu, doku ve organlarının gelişimi
izlenmektedir. Koryon villus biyopsisi (plasenta biyopsisi), amniyosentez gibi
uygulamalarla kromozomal taramalar yapılmakta, genetik hastalıklar tespit
edilmektedir.

134 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT