Page 133 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

EMBRİYONİK GELİŞİM SÜRECİ

• Göbek kordonu embriyonun plasenta ile bağlantısını sağlarken plasenta ile embriyo arasındaki madde alışverişini
sağlayan damarları korur. Göbek kordonu içinde embriyoya ait olan iki atardamar ve bir toplardamar bulunur. Göbek
kordonundaki atardamarlar embriyoda üretilen metabolik atıkları ve oksijen bakımından fakir kanı anneye getirirken
toplardamar anneden alınan oksijen bakımından zengin kanı ve besin maddelerini embriyoya iletir.

KRİTİK BİLGİ
Doğum sırasında göbek kordonu içinde kalan kana kordon kanı denir. Kordon kanında kök hücre elde edilebilecek en
genç hücreler bulunur. Bunlar, saklanmak için dondurulduklarında yaşlanma ve yıpranma süreçleri de durdurulmuş
olur. Kordon kanı kök hücrelerinin kemik iliği kök hücrelerine göre üreme hızı daha fazladır. Kordon kanı; lösemi, len-
foma, orak hücreli anemi gibi pek çok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Ülkemizde “kordon kanı” bankası olarak
hizmet veren kuruluşlar bulunmaktadır.

Embriyonik Dönem
• Gebelik süresi yumurtanın döllenmesinden itibaren yaklaşık 266 gündür (38 hafta). Gebeliğin sekizinci haftasından
sonra embriyo fetüs olarak adlandırılır.
• Döllenmenin 4. haftasında kalp, dakikada yaklaşık 65 atımla çalışmaya başlar.
Fetal Dönem

Gebeliğin 8. haftasının sonunda embriyo, fetüs olarak adlandırılır. Bu döneme fetal evre denir.
Fetal evrede organlar artık daha belirgin bir hâl alır. Ancak doğuma kadar hatta doğumda bile
fetüsün sinir sistemi, böbrekler ve karaciğer gelişimi tam anlamıyla tamamlanmamıştır.

2. ay

Dördüncü aydan sonra fetüsün organları, yeni doğanınkiyle neredeyse aynıdır. Ancak organlar-

daki hücresel değişim devam eder. Fetüs, özellikle gebeliğin son 3 ayında ağırlaşır ve boyca uzar.
Amniyotik boşlukta hava bulunmadığından fetal yaşam sürecinde solunum işlevi oluşamaz.
Gebeliğin 3 ve 4. aylarında omurilik ve beyin sapı ile ilgili refleksler oluşmasına rağmen merkezî
sinir sisteminin beyin kabuğunu ilgilendiren işlevleri doğumda bile tam gelişmemiştir.

4.ay/ 23-190 g

Fetüs böbrekleri idrar yapımına gebeliğin yaklaşık 6. ayında başlar ve amniyon sıvısının yakla-
şık %70-80’i fetüs idrarından oluşur. Bu idrar, kandaki atıklar göbek kordonu ile atıldığından tam
bir idrar değildir. Fetüste böbrek gelişimindeki bozukluklar amniyon sıvısı oluşumunu azaltır ve
fetüsün ölümüne yol açabilir.

6. ay/ 500-1000 g
• Genellikle hamileliğin tamamlanma süresi olan yaklaşık 270 gün sonra çocuk doğar. Bu süreden önce doğan çocuklar
prematüre olarak adlandırılır.
• Doğum başladığında uterustaki kasılmalar sayesinde serviks genişler. Serviksin genişlemesi, oksitosin salgısını ar-
tıran sinirlerin uyarılmasını sağlar. Salgılanan oksitosin, uterusun kasılmalarını artırır ve doğum gerçekleşir. Ayrıca
oksitosin salgısı, süt kanallarına sütün dolmasını sağlayarak doğan bebeğin beslenmesini ve annenin bu duruma hazır
olmasını sağlar.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 133