Page 137 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

KOMÜNİTENİN YAPISINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER, KOMÜNİTEDE REKABET, AV-AVCI İLİŞKİSİ

• Ekolojik toleransı düşük olması nedeniyle çevresel değişimlerden en
kolay etkilenen türlere gösterge tür denir. Alabalıklar, soğuk ve bol HATIRLAYALIM
oksijenli sularda yaşadıklarından oksijence zengin suların gösterge tü- Ekoton
rüdür. Deniz eriştesi bitkisi ve Cystoseira (sistoseyra) cinsi algler temiz
suları tercih ettikleri için temiz suların gösterge türleridir. • Az sayıda canlı içerir.
• Karasal ekosistemler keskin bir sınırla ayrılmayıp birbiri içine girecek • Her iki komüniteye ait türler bulunur.
şekilde geçiş alanları oluşturur. Bu oluşan geçiş alanlarına ekoton de- • Tür çeşidi bakımından zengindir.
nir. Karasal ortam ile göl suyu arasındaki bataklık bölge, mağaraların
ağzı, ormanlar ile otluklar arasındaki geçiş bölgeleri ekotona örnektir. • Madde ve enerji rekabeti daha fazladır.
• Komünitede tüketicilerin enerji ihtiyacını karşılayacak besini üreticiler sentezler. Besin ağı ile her trofik düzeyden bir
sonraki trofik düzeye madde ve enerji akar.

KOMÜNİTEDE REKABET

• Komünitede türler arasında rekabet, avlanma av-avcı ilişkisi, amensalizm, mutualizm, kommensalizm ve para-
zitizm denilen yaşama şekilleri söz konusudur.

Komünitede Türler Arasındaki İlişkiler

İlişki Basit Gösterimi Etkisi

Rekabet – ,– Her iki tür de olumsuz etkilenir.

Av-avcı + ,– Avcı olumlu, av ise olumsuz etkilenir.

Parazitizm + ,– Parazit tür yarar sağlarken onun üzerinde yaşadığı konak olumsuz etkilenir.

Amensalizm 0 ,– Bir tür etkilenmezken ikinci tür olumsuz etkilenir.

Mutualizm + ,+ İki tür de etkileşimden fayda sağlar.

Kommensalizm + ,0 Bir tür etkilenmezken diğer tür bu etkileşimden fayda sağlar.

"0" : Canlının yarar veya zarar görmediği durumları ifade eder.
"+" : Canlının yarar gördüğü durumları ifade eder.
"-" : Canlının zarar gördüğü durumları ifade eder.

Komünitedeki Tür İçi ve Türler Arasındaki Rekabet

• Sınırlı olan kaynaklar canlıları rekabete iter.
DİKKAT
• Bitkilerde ışık, besin, su gibi kaynaklarla birlikte tozlaştı-
rıcılar için de rekabetten söz edilebilir. Hayvanlarda ise
Rekabetten söz edebilmek için
besin, su, eş bulma ve alan rekabete neden olur.
• En az iki organizma aynı kaynağı kullanmalıdır.
• Rekabette iki taraf da zarar görür. Rekabet sonunda ta-
raflardan biri yok olabilir, popülasyondaki birey başına • Kaynak sınırlı olmalıdır.
düşen kaynak alımı, hastalıklara ve avcılara karşı daya- • Rakipler birbirine zarar vermelidir.
nıklılık, büyüme ve gelişme oranları azalır.

Tür içi rekabet bir türün bireyleri arasındaki rekabet olarak adlandırılır. Birey sayısının artması, tür içi rekabetin artmasını
tetikler. Tür içi genetik çeşitlilik, farklılıkların oluşmasına dolayısıyla rekabet ortamında güçlü veya zayıf olarak yarışılması-
na neden olur. Örneğin; uzun boylu mısırlar, aynı türün kısa boylu olanlarını gölgede bırakarak onları baskılar. Güçlü genç
fideler, bodur ve yaşlı olanları gölgeleyerek yeterli ışık almalarını engeller.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 137