Page 141 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

KOMÜNİTEDE SİMBİYOTİK İLİŞKİLER, KOMÜNİTELERDEKİ SÜKSESYON

Baklagillerin köklerinde nodüllerde azot bağlayıcı bakteriler [Rhi-
zobium leguminosarum (Rizobiyum leguminosarum)] yaşar. Bu
bakteriler, havadaki azotu bağlayarak bitkinin kullanmasını sağ-
larken bitki de bakteriye besin sağlar.

Baklagillerin köklerindeki Rhizobium nodülleri

DİKKAT

Bazı mutualist ilişkilerde iki canlının birlikteliği canlıların yaşamlarının devamlılığı için önemlidir. Bu tür birlikteliklerde
canlılardan en az biri diğeri olmadan hayatta kalamaz. Bu birlikteliğe sıkı (zorunlu) mutualizm adı verilir.

Mantar ve alg, liken denilen yaşama birliklerini oluşturur. Alg fo-
tosentez yaparak besin ile oksijen üretir ve bunu mantarla payla-
şırken mantar da oksijenli solunumla ürettiği su ve karbondioksiti
alg ile paylaşır. Mantar ayrıca hif denen uzantılarıyla havanın
nemini emer, alge su temin eder. Alg, mantardan almış olduğu
su ve karbondioksidi fotosentez için kullanabilir. Alg ve mantar
birlikteliği biterse en az ikisinden biri hayatta kalamayacağından
bu birliktelik sıkı (zorunlu) mutualizme örnektir.

Mantar ve algin oluşturduğu liken

Anemon bir deniz mercanı türüdür ve palyaço balığının yaşam
alanını oluşturur. Anemon, yakıcı tentakülleriyle palyaço balığını
düşmanlarından korurken palyaço balığı da anemonla beslenen
balıkları anemondan uzaklaştırır.

Anemon ve palyaço balıkları

• Bazı mutualist ilişkilerde iki canlı birbirlerinden ayrıldıklarında da yaşamlarına devam edebilir. Buna isteğe bağlı (gev-
şek) mutualizm adı verilir. Örneğin, Afrika’da yetişen akasya ağacı [Acacia drepanolobium (Akasya drepanolobiyum)]
ve bu ağaçta yaşayan karıncalar [Crematogaster mimosae (Krematogaster mimosa)] arasında gevşek mutualizm
görülür. Akasya ağacı karıncalara larvalarını koruma, yaşam ortamı ve besin niteliğindeki salgılar sağlar. Karıncalar
da ağacı zararlı böceklerden korur. Birliktelikleri bitse de iki canlı yaşamlarına devam edebileceğinden gevşek mutua-
lizme örnektir.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 141