Page 144 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU POPÜLASYON DİNAMİĞİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

POPÜLASYON DİNAMİĞİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Popülasyonların Genel Özellikleri
• Belirli bir zamanda ve belirli bir alanda bulunan tek bir türe ait bireylerin oluşturduğu topluluğa popülasyon denir. Antalya
bölgesindeki alageyikler, Fethiye’deki kardelen çiçekleri ve Van Gölü'ndeki inci kefalleri popülasyona örnek verilebilir.
Popülasyon Dinamiğine Etki Eden Faktörler
• Popülasyon üyeleri aynı kaynaktan beslenip aynı çevrede yaşadıkları için biyotik ve abiyotik faktörlerden aynı şekilde etki-
lenirler. Bu nedenle kaynaklar için gerek birbirleriyle gerekse diğer popülasyonlarla rekabet hâlindedirler.
• Popülasyonlar zaman içerisinde büyüklük, yaş dağılımı, yoğunluk gibi özellikler bakımından değişime uğrayabilir. Po-
pülasyonun yerleştiği alanın özellikleri, sahip olduğu besin kaynakları, ısı, ışık, nem, tür içi ve türler arası girdiği rekabet
gibi etkenler popülasyon dinamiğini belirler. Popülasyon dinamiği; popülasyonu oluşturan birey sayısı, popülasyonun
büyüklüğü, taşıma kapasitesi, dağılımı, yaş dağılımları gibi popülasyon hakkındaki özelliklerin bilinmesini sağlar.
Popülasyonun Yoğunluğu
2
• Popülasyonun yoğunluğu belirli bir zamanda birim alan ya da hacimdeki birey sayısıdır. Örneğin; 1 km ye düşen
akça ağaç sayısı, Akdeniz’de metreküpteki Noctiluca milliaris (Noktiluca miliaris) yakamozu sayısı o türlerin o zaman
dilimindeki popülasyon yoğunluğunu gösterir.
• Bir popülasyona bireylerin eklenmesi veya popülasyondan bireylerin eksilmesi yoğunluğu değiştirir. Bu da besin bul-
mayı kolaylaştıracak ya da zorlaştıracağından bireyler arasındaki rekabeti etkiler.
• Yaşam alanı sınırları içinde tüm bireylerin sayılabilmesi hem makro hem mikro canlılar için çok zor bir durum ol-
duğundan bazı örnekleme teknikleri kullanılmaktadır. Popülasyonun yayılış gösterdiği alanlardan seçilen örnekleme
alanlarını kullanma, işaretleme yapma ve tek tek sayma bu tekniklerden bazılarıdır ve bunlardan elde edilen verilerle
popülasyon yoğunluğu yaklaşık hesaplanmaktadır.
Popülasyonun Dağılımı
• Bireylerin yerleşme biçimi popülasyonun dağılımını oluşturur.
Popülasyonlarda görülen 3 tip dağılım şekli:
1 Kümeli Dağılım 2 Düzenli (Tekdüze) Dağılım 3 Rastgele Dağılım

Kümeli Dağılım
• En yaygın görülen dağılım şeklidir. Bireylerin belirli alanlarda kümelenmesi durumudur.
• Gruplardaki birey sayıları ve gruplar arasındaki mesafeler değişebilir.
• Popülasyondaki bireyler avlanmak, savunmak, beslenmek ya da üremek için grup oluşturabilir.
• Bitkiler ve mantarlar genellikle çimlenme ve gelişme için uygun olan ortamlarda, denizyıldızları daha kolay besin bul-
dukları gelgit havuzlarında, kurtlar ise avlandıkları bölgelerde kümelenir.

Denizyıldızı ve kurtlarda kümeli dağılım örneği

DİKKAT
Sürü içindeki bireyler grup oluşturarak avlanma, beslenme, savunmada kolaylık sağlarken gereksinimlerin karşılandığı
çevreden yararlanma imkânını da artırır.
144 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT