Page 146 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

POPÜLASYON DİNAMİĞİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Hayatta kalma eğrileri 3 tip olarak sınıflandırılır:
Tip I hayatta kalma eğrisi (fizyolojik hayatta kalma eğrisi)
• Bu eğride genç ve ergin dönemde hayatta kalma oranı yüksektir.

• Genellikle yavru bakımı olan, düşük üreme kapasitesine sahip insan ve diğer memeli türlerinde görülen hayatta kalma
eğrisidir.
Tip II hayatta kalma eğrisi (ekolojik hayatta kalma eğrisi)

• Her yaşta bireyin ölüm oranının sabit olduğu popülasyonlar için çizilir.
• Çoğu kuş türü, bazı kemirgenler, bazı omurgasızlar ve bazı bitki türlerinde bu tip hayatta kalma eğrisi görülür.
Tip III hayatta kalma eğrisi
• Yavru ve gençlik dönemlerinde hayatta kalma oranları düşük, ergin dönemde hayatta kalma oranları yüksek olan türler
için çizilir.
• Tek yıllık bitkiler, çoğu böcek, bazı balık ve pek çok deniz omurgasızlarının yavrularında çeşitli nedenlerle ölüm oranı
yüksektir. Tip I Çoğu memeliler

Hayatta kalan canlı sayısı (logaritmik) 1.000 Tip III Tip II Çoğu kuşlar

100

ve bazı
kemirgenler
10

Çoğu omurgasızlar
0
Maksimum yaşam süresi
Popülasyonlarda görülen hayatta kalma eğrileri

• Ortama yabancı türlerin girmesi, habitatların yanlış kullanımı ya da tahribatı, besin zincirlerinde meydana gelen bozul-
malarla popülasyon zaman içinde değişimlere uğrayabilir. Belirli çevresel koşullarda ve zaman dilimi içinde popülas-
yonların birey sayılarında görülen değişim büyüme eğrileri ile ifade edilir.
• Bu canlılar başlangıçta çok sayıda yavru veren, genellikle yavru bakımı olmayan türlerdir.

Birey sayısı

Bir adaya bırakılan çekirge popülasyonu belli bir süre ortama uyum sağ-
ladıktan sonra çok hızlı bir şekilde büyüme gerçekleştirir. Böyle ideal or-
tamlardaki popülasyonların büyüme hızında geometrik bir artış (2, 4, 8,
16,…) gözlemlenir. Ancak bir süre sonra artan besin kıtlığı, rekabet gibi
Kuruluş sebeplerle ölümlerde de hızlı bir artış gözlenir. Popülasyonların bu şekilde
evresi büyümesi, grafik üzerinde J tipi büyüme eğrisi olarak gösterilir.

Zaman
Popülasyonlarda J tipi büyüme eğrisi

146 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT