Page 168 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

GENETİK MÜHENDİSLİĞİ-BİYOTEKNOLOJİ KAVRAMLARI VE UYGULAMALARI

Genel olarak üç tip kök hücre bulunur. Bu hücreler ve özellikleri tabloda verildiği gibidir.
Kök Hücre Çeşitleri
Embriyonik Kordon Kanından Elde Edilen Kök Yetişkin
Kök Hücreler Hücreler Kök Hücreler
Embriyonik kök hücreler, embriyonun Doğum sırasında göbek kordonundan Yetişkin kök hücreler vücudun doku
erken evrelerinde elde edilir. Bu kök elde edilen kök hücreler, kordon kan ve organlarındaki farklılaşmamış hüc-
hücreleri kültür ortamında yetiştirmek bankalarında saklanır. Özellikle akra- relerdir. Her yaştaki insanda bulunan
daha kolaydır. Daha hızlı çoğalma ve ba ve gen benzerliği olan hastalarda bu hücreler, işlevselliği bozulan veya
daha fazla hücre tipine dönüşebilme kök hücre tedavisinde kullanılır. ölen hücrelerin yerini alabilir. Bu kök
yetenekleri vardır. hücreler; deri, kemik iliği ve yağ doku-
da bol miktarda bulunur.
Gen Klonlama
• Gen klonlama, genetik mühendisliği teknikleri kullanılarak belirli bir genin veya DNA dizisinin tam kopyalarının (klonla-
rının) üretilmesi sürecidir.
• Farklı kaynaklardan gelen genleri içerecek şekilde modifiye edilen DNA molekülüne rekombinant DNA denir. Re-
kombinant DNA ya genetik rekombinasyon yoluyla ya da rekombinant DNA teknolojisiyle elde edilir. Genlerin klonlan-
masında çoğunlukla bakterilerden yararlanılır. Çünkü bakteriler, hızlı çoğalır ve kolaylıkla izole edilebilir. Klonlamada
bakteri sitoplazmasında bulunan ve hücre DNA’sından bağımsız olarak çoğalan plazmit adı verilen halka şeklindeki
küçük DNA parçaları kullanılır.
Gen klonlama aşamaları aşağıdaki gibidir.
1. İstenen geni taşıyan DNA ve vektör olarak kullanılacak bakteri plazmiti saf olarak elde edilir.
2. Vektör olarak kullanılacak bakteri plazmiti ve klonlanacak gen aynı restriksiyon endonükleaz enzimi ile kesilir.
3. İstenen geni taşıyan DNA parçası ile bakteri plazmiti DNA ligaz enzimi yardımıyla birleştirilerek rekombinant DNA
molekülü elde edilir.
4. Rekombinant DNA, bir bakteri hücresine aktarılır ve rekombinant bakteri hücresi elde edilir.
5. Tekrarlanan hücre bölünmeleriyle rekombinant DNA molekülünün çok sayıda kopyası oluşur ve gene ait olan ürün
izole edilir.

Gen klonlama aşamaları
168 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT