Page 74 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BESİNLERİN SİNDİRİMİ, EMİLİMİ, SİNDİRİM SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARI VE SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI

Nükleik Asitlerin Kimyasal Sindirimi
• Nükleik asitlerin kimyasal sindirimi ince bağırsakta gerçekleşir.
• Pankreastan onikiparmak bağırsağına salgılanan sıvı içindeki nükleazların etkinliği ile nükleik asitler nükleotitlere par-
çalanır.
• İnce bağırsak tarafından üretilen nükleotidaz, nükleozidaz ve fosfataz enzimleri de nükleotitleri azotlu organik baz-
lara, pentozlara ve fosfatlara parçalar.

Nükleaz
DNA/RNA + Su Nükleotit

Nükleotidazlar
Nükleotit + Su Organik baz + Şeker + Fosfat

BESİNLERİN EMİLİMİ
• Beslenme yoluyla aldığımız monomer besinler, vitaminler ve mineraller; ağız, mide, ince bağırsak ve kalın bağırsakta
emilerek dolaşım sistemine verilir.
• Sindirimi tamamlanmış besinlerin emilimi ince bağırsakta bağırsak epitelinden aktif ya da pasif taşımayla gerçekleşti-
rilir. Örneğin bağırsak boşluğundan epitel hücrelere fruktoz, amino asitler, vitaminler ve glikoz kolaylaştırılmış difüzyon
ile geçebilirken amino asitler ve glikozun çoğu aktif de taşınabilir. Buradan da kılcal kan damarına geçer.

Glikoz, amino asit, mineral, İnce bağırsak İnce bağırsak Karaciğer kapı
su, C ve B grubu vitaminleri villusları kılcalları toplardamarı

Kalbin sağ Alt ana Karaciğer üstü Karaciğer
kulakçığı toplardamar toplardamar

• Besin maddeleri bakımından zengin kanı villuslar-
dan uzaklaştıran kılcal damarlar, karaciğere doğ-
rudan giden kapı toplardamarında birleşir. Sonra
kan karaciğerden kalbe, kalpten de diğer doku ve
organlara iletilir. Bağırsaklardan toplanan kanın
karaciğerde buluşmasının bazı avantajları vardır.
Örneğin kan, dolaşımla tüm vücuda yayılmadan
önce karaciğer tarafından besin içeriğindeki toksik
maddeler etkisiz hâle getirilir. Kandaki fazla glikoz
karaciğerde glikojen olarak depolanır.
• Yağların sindirilmesiyle oluşan ürünlerin emilimi ve
taşınması farklı bir yol izler. İnce bağırsakta lipaz
aracılığıyla parçalanan yağlar, yağ asitlerine ve
gliserole dönüştürülür. Bu ürünler, epitel hücreleri
tarafından emilir ve yeniden trigliserit oluşturulur.
Ardından trigliserit; fosfolipit, kolesterol ve protein-
le kaplanarak şilomikron denilen suda çözünebilir
kürecikleri oluştururlar. Şilomikron oluşumu
Bağırsaktan çıkan şilomikronlar, lenf kılcallarına aktarılır. Lenf kılcallarındaki şilomikronları içeren lenf sıvısı, lenfatik siste-
min daha büyük damarlarına geçer ve sonunda kanı kalbe götüren büyük toplardamara dökülür.

74 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT