Page 73 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BESİNLERİN SİNDİRİMİ, EMİLİMİ, SİNDİRİM SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARI VE SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI

Proteinlerin Kimyasal Sindirimi
• Proteinlerin sindirimi midede başlar, ince bağırsakta tamamlanır.
• Besinlerin uyarıcı etkisi ile (görme, koklama ve düşünce) vagus siniri, mide bezlerinden gastrin hormonunun salgılan-
masına yol açar. Kan dolaşımına katılan gastrin hormonu mide hücrelerini mide öz suyu salgılaması için uyarır. Öz
su içinde bulunan HCI, mide bezlerinde üretilen ve inaktif bir enzim olan pepsinojeni aktif bir proteinaz olan pepsin
enzimine dönüştürür. Pepsin, peptit bağlarına etki ederek proteinleri polipeptitlere (pepton) ayrıştırır.

Pepsinojen + HCl Pepsin
(pasif enzim) (aktif enzim)
Pepsin
Protein + Su Polipeptitler

• Midede polipeptitlere ayrışan proteinlerin sindirimi onikiparmak bağırsağında devam eder.
• İnce bağırsak bezlerinden salgılanan enteropeptidaz (enterokinaz), inaktif durumda olan tripsinojeni aktifleştirir. Ak-
tifleşen tripsin ise pankreas tarafından salgılanan ve inaktif durumda olan protein enzimlerini aktifleştirir. Aktifleşen
tripsin ve kimotripsin, büyük polipeptitleri daha küçük polipeptitlere parçalar.
• Karboksipeptidazlar ve bağırsak epitelinden salgılanan aminopeptidazlar ise küçük polipeptitleri dipeptit ve amino
asitlere dönüştürür.

Tripsin
Polipeptitler + Su Küçük polipeptitler
Kimotripsin

Karboksipeptidazlar
Küçük polipeptitler + Su Dipeptitler + Amino asitler
Aminopeptidazlar

• Bağırsak epitelinden salgılanan dipeptidazlar ise dipeptitleri amino asitlere dönüştürür. Böylece protein sindirimi ince
bağırsakta tamamlanmış olur.

Dipeptidazlar
Dipeptitler + Su Amino asitler

Yağların Kimyasal Sindirimi
• Yağların sindirimi onikiparmak bağırsağında başlar.
• Safra kesesinin kasılması ile burada depolanan safra, onikiparmak bağırsağına boşaltılır.
• Safra, büyük yağ damlacıklarını fiziksel olarak daha küçük parçalara ayırarak çözünmüş çözelti durumuna getirir.
Buna emülsiyon denir.
• Safra aynı zamanda pankreas öz suyu ile gelen lipaz enziminin etkisini artırır. Lipaz enzimi, emülsiyon hâlindeki yağ-
lara etki ederek onları yağ asitine ve gliserole dönüştürür.

Yağ + Safra Emülsiyon (Küçük yağ damlacıkları)

Lipaz
Emülsiyon + 3 Su 3 Yağ asiti + Gliserol

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 73