Page 69 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

MİDE, İNCE BAĞIRSAK, KALIN BAĞIRSAK

KALIN BAĞIRSAK
• Kalın bağırsak, sindirim kanalının ince bağırsaktan sonra başlayan ve anüs ile sonlanan kör bağırsak (çekum), kolon
ve düz bağırsak (rektum) bölümlerinden oluşan 1-1,5 m uzunluğundaki kısmıdır.
• İnce bağırsağın kalın bağırsakla birleştiği yerde kör bağırsak bulunur. Kör bağırsağın parmak şeklindeki çıkıntısına
apandis adı verir. Apandis, görevi tam olarak bilinmemekle birlikte yapısında bulunan lenf düğümleri nedeniyle bağı-
şıklıkta rol oynar. Apandisteki iltihaplanma sonucu apandisit rahatsızlığı oluşur.
• Kalın bağırsak önce yukarı doğru çıkan, sonra yatay ilerleyen ve daha sonra aşağı doğru inen kolon bölümleri ile ince
bağırsağı sarar.
• Kalın bağırsağın kolondan sonraki düz bağırsak bölümü anüsle bağlantılıdır.

Kalın bağırsağın bölümleri

• Sindirim kanalı boşluğuna bakan kısmında epitel hücrelerin oluşturduğu mukoza tabakası, ortada peristaltik hareket-
lerde etkili olan halkasal ve uzunlamasına yerleşmiş düz kaslar ve en dışta periton bulunur.

• Kalın bağırsak mukozasında villuslar ve sindirim enzimi üreten bezler bulunmaz.
• Kalın bağırsakta kimyasal sindirim olmaz.
• Kalın bağırsağın mukus salgısı, bağırsak duvarını yıpranmalara karşı korur; dışkıyı bir arada tutan yapışkan bir ortam
oluşturur ve bağırsak iç yüzeyini kayganlaştırarak dışkı hareketini kolaylaştırır.

• Kalın bağırsak içindeki sindirilmemiş ve emilmemiş organik maddeler üzerinde yüzlerce bakteri türü yaşar. Çoğu za-
rarsız olan bu bakterilerin metabolik aktiviteleri sonucu metan, hidrojen sülfür gibi gazlar açığa çıkar ve bu gazlar anüs
yoluyla atılır. Kalın bağırsakta su ve iyon emilimi yanında bazı bakterilerin ürettiği folik asit, biotin, B12 gibi B grubu
vitaminleri ve K vitamini de emilerek kan dolaşımına katılır.
• Dışkı dışarıya atılıncaya kadar kalın bağırsağın son bölümlerinde depolanır. Dışkıda çoğunluğu su olmak üzere selü-
loz lifleri, yağ, protein gibi sindirilmemiş besinler, inorganik maddeler, epitel hücre döküntüleri, ölü bakteriler gibi birçok
içerik bulunur.

• Kalın bağırsağın son bölümü olan rektum ve anüs arasında iki sfinkter bulunur. İçteki sfinkter istemsiz kasılırken dış-
taki sfinkter istemli kasılır. Kolondaki güçlü kasılmalar günde birkaç kez dışkılama isteği oluşturur.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 69