Page 67 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU MİDE, İNCE BAĞIRSAK, KALIN BAĞIRSAK
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

MİDE
• Diyafram kasının hemen altında ve karın boşluğunun sol üst tarafında yer alan mide, sindirim sisteminin torba şeklinde
genişlediği "J" harfine benzeyen kısmıdır.
• Yemek borusu ile ince bağırsak arasında bulunur. Midenin yemek borusuna bağlandığı dar bölüme mide ağzı (kardia),
ince bağırsağa bağlandığı dar bölüme mide kapısı (pilor) adı verilir.
• Mide; ağzı bölgesindeki sfinkter (kanal şeklindeki yapıları sararak, kanalı açıp kapatan kas halkası), mide içeriğinin
yemek borusuna geri dönmesini engellerken pilor bölgesindeki sfinkter ise midedekilerin yavaş ve kontrollü olarak ince
bağırsağa geçmesini sağlar.
• Mide besinlerin geçici olarak depolandığı, mekanik ve kimyasal sindirimin yapıldığı organdır.
• Besinler mide salgılarıyla karışarak kısmen sindirilmiş kimus adı verilen bir karışım hâline gelir.
• Mide içten dışa doğru mukoza tabakası, düz kas tabakası ve bağ dokudan oluşan duvara sahiptir.

Midenin yapısı
• Mide duvarının iç yüzeyindeki mukoza tabakası çok sayıda katlanmalara ve mide bezlerine sahiptir.
• Mide bezlerini oluşturan farklı görevdeki hücreler mide öz suyu adı verilen sindirim sıvısını salgılar.
Mide öz suyu içinde pepsinojen enzimi, yüksek yoğunlukta hidroklorik asit (HCl) ve mukus bulunur. HCl mide öz suyunun
pH değerinin yaklaşık 2 civarında olmasını sağlar. HCl etkisiyle besinlerle gelen çoğu mikroorganizma ölür ve pepsinojen
aktifleşerek pepsin enzimine dönüşür. Aktifleşen pepsinler daha fazla pepsinojen enzimini aktifleştirir.
Kuvvetli asit ortamda en iyi (optimum) çalışan pepsin enzimi proteinlerin kimyasal sindirimini başlatır. Mukus salgısı ise
yoğun bir tabaka oluşturarak mukoza tabakasını kayganlaştırır ve buradaki hücreleri kendi salgıladığı asidik içerikten ve
sindirim enzimlerinden korur.
• Mukozanın dışında yer alan kaslı tabakada enine, boyuna ve çapraz dizilmiş düz kaslar bulunur. Bu dizilim şekli, kas-
ların kasılıp gevşemesi sırasında mide öz suyu ile besinlerin tamamen karışmasını sağlar.
• Kas faaliyetleri ile mekanik sindirim gerçekleştirilir. Kısmen sindirilmiş besinlerle asidik mide öz suyu karışımı kimusu
oluşturur.
• Midedeki besinler, ince bağırsağın sindirim ve emilim hızına göre kontrollü ve yavaş bir şekilde (2-6 saat) peristaltik
hareketlerle ince bağırsağa iletilir.

• Midenin en dışında bağ dokudan ve epitel dokudan oluşan periton bulunur. Periton ince bir zar şeklinde karın boşlu-
ğundaki diğer organların da dış yüzeyini örter, karın boşluğu duvarını astarlar. Buradaki epitel dokunun salgı yapan
hücreleri organların yüzeyini kayganlaştırır, hareketlerini kolaylaştırır, sürtünmeyi önler.

• Midenin çalışmasını vagus siniri ve gastrin hormonu düzenler. Besinin görüntüsü, kokusu, tadı hatta düşünülmesi ve
mide duvarına teması ile oluşan sinirsel uyarılar; mide kas faaliyetlerinin artmasını sağlar ve mide öz suyu salgılanmasını
uyarır. Besinin mideye ulaşması ve mide duvarında oluşan gerilim etkisiyle mide bezlerinden gastrin hormonu salgılanır ve
kana verilir. Gastrin hormonu kan yoluyla tekrar mideye gelerek hem mide öz suyu salgılanmasını hem de mide hareketle-
rini uyarır. Midede besin bulunduğu sürece sinirsel ve hormonal düzenleme ile mide öz suyu salgılanması devam eder.
BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 67