Page 26 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

DAVRANIŞIN OLUŞUM SÜRECİ - PSİKOLOJİK SÜREÇLER VE BİYOLOJİK SÜREÇLERİN İLİŞKİSİ - KALITIM VE ÇEVRENİN DAVRANIŞA ETKİSİ

Motor beceri dışında alın lobunun karar vermek ve plan yapmak, mantık yürütmek, çevresel olaylara dikkat etmek,
duygusal davranışları gerçekleştirmek ve yorumlamak, sosyal ve ahlaki davranış kurallarını öğrenmek, dürtü kont-
rolünü sağlamak gibi birçok bilişsel görevi vardır. Alın lobu hasar gören hastalarda davranış bozuklukları, dikkati
toplayamama, dil ve sembolleri kullanma becerilerinde azalma gibi belirtiler gözlenir.

2• Yan kafa lobu (parietal lob), alın lobunun hemen arkasındadır. Basınç, dokunma, sıcaklık, ağrı gibi dokunsal duyu
bilgilerinden yan kafa lobu sorumludur. Örneğin yan kafa lobunun arka tarafı hasar gören hastalar, nesneleri dokuna-
rak ayırt edemezler. Bilgiyi işleme, algılama, hatırlama ve tanıma yan kafa lobunun bilişsel işlevlerindendir.
3• Şakak lobu (temporal lob), yan kafa lobunun hemen altındadır. Şakak lobu; duyma, tutarlı konuşma ve konuşu-
lanları anlama ve hatırlama görevlerini üstlenmiştir. Şakak lobu hasar gören hastalarda uygun sözcükleri bulamama,
okumada zorluk, hafıza bozuklukları gibi durumlar gözlenir.
4• Art kafa lobu (oksipital lob), beynin en arkasındadır. Nesneleri görmek ve görülen nesneleri anlamlı hâle dönüştür-
mek art kafa lobunun görevidir. Art kafa lobu hasar gören hastalarda görme kayıpları oluşur.
• Beynin alt arka tarafında beyincik denilen küçük bir bölge yer alır. Beyincik bedenin dengesini, hareketleri arasındaki
iş birliğini ve uyumu sağlar.

• Omurilik, omurga kanalı içinde uzanan ve sinirleri vücuda dağıtan merkezî sinir sistemi organıdır. Beynin bölümlerin-
den biri olan omurilik aynı zamanda reflekslerden sorumlu olan bölgedir. Omurilik soğanı; solunum, yutma, sindirim ve
kalbin çarpması gibi eylemler üzerinde etkilidir.
Psikolojik Süreçlerin ve Davranışların Genlerle İlişkisi

• DNA’nın her basamağı nükleotit denilen organik yapılardan oluşur. Bu nükleotitlerin farklı sayı ve sırada dizilimi farklı
fiziksel, duygusal, bilişsel ve davranışsal özelliklerin oluşumuna etki eder. Uygun nükleotitler bir araya gelerek kendi
etrafında dönüp bükülmüş bir merdiveni andıran ikili sarmal yapıyı oluşturur. Bu sarmal yapılar birleşerek kromozom-
ları meydana getirir. Kromozomlar ise bireyin benzersiz genetik şifresini belirler.
• Genetik, canlılardaki çeşitlilik ve kalıtımı inceleyen bilimdir.
• Epigenetik ise genlerin ne zaman, nerede ve ne kadar çalışacağını araştırır. Doku ve hücrelerde bazı genler çalışırken
bazıları suskun kalır. Yaşamın ilk yıllarında çalışmayan birçok gen sonraki dönemlerde örneğin ergenlikte çalışmaya
başlar. Bu genlerin çalışmaya başlamasıyla vücutta bazı değişimler olur. Epigenetik kalıtım denilen araştırmaların so-
nuçlarına göre DNA aracılığıyla anne babadan gelen kalıtımsal yapı değiştirilemez. Bu yapının çalışma şekli çevresel
koşullara bağlı olarak değişebilir. Örneğin genetik yatkınlığın önemli olduğu bazı hastalıklarda yaşam tarzı, beslenme
şekli, ruhsal durum gibi etkenler bireyin hastalığa yakalanma riskini büyük ölçüde azaltır ya da artırabilir.
• DNA’nın yapısı ve genetik bilimindeki bu gelişmeler davranış genetiği adı altında yeni bir çalışma alanını ortaya çıkar-
mıştır. Davranış genetiğinin amacı davranış, zekâ, kişilik gibi psikolojik süreçler ile genler arasındaki ilişkiyi incelemek-
tir. Epigenetik araştırmaların sonuçları, davranış ve psikolojik süreçleri açıklamak için sadece genlerin değil, genlerin
çalışma şeklini etkileyen çevresel faktörlerin de dikkate alınması gerektiğini ortaya koymuştur.

26 MEBİ KONU ÖZETLERİ PSİKOLOJİ - AYT