Page 32 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

SOSYOLOJİ

KONU
ÖZETİ TOPLUMSAL STATÜ, TOPLUMSAL ROL, TOPLUMSAL SAYGINLIK
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

TOPLUMSAL STATÜ
Toplum veya grup içindeki bireylerin birbirleriyle ilişkileri sosyal etkileşimi oluşturur. Bireylerin günümüz toplumlarındaki
sosyal etkileşimlerinin çoğu kişisel etkileşimlerden çok sosyal statülere ve sosyal rollere dayalı etkileşimlerdir.

Toplumsal Statü; bir kişinin toplum içinde işgal ettiği yer, konum, mevki, makam demektir. Her birey toplumda belirli bir
yer işgal eder. Örneğin öğrenci, öğretmen, esnaf, çocuk, bakan, kral, ağa vb. birer toplumsal statüdür. Bu statülerin ne
anlama geldiğini toplum belirler. Statü, toplumun üyelerine verdiği değeri gösterir. Tüm statüler diğer statülerle ilişkisi için-
de anlam kazanır. Örneğin bir öğretmen öğrencileri sayesinde öğretmenlik statüsünü elde eder. Dolayısıyla öğretmenlik
statüsü öğrencilik statüsüyle bir anlam kazanır. Toplumsal statüler bireye bazı haklar, yükümlülükler ve ayrıcalıklar getirir.
Statüler ait oldukları bireylerin yakınlarına da bazı hak, yükümlülük ve ayrıcalıklar getiriyorsa buna “statü aktarımı” denir.
Toplumsal statüler elde ediliş biçimine göre ikiye ayrılır:
Verilmiş statü (Doğuştan elde edilen): Milliyet, cinsiyet, etnik köken gibi bireyin çaba göstermeden, kendi iradesi dışın-
da, doğuştan elde ettiği statülerdir.
Kazanılmış statü: Meslek, eğitim düzeyi, anne ya da baba olmak gibi bireyin seçimleri, eğilimleri ve becerileriyle kendi
çabasıyla elde ettiği statülerdir. Bireylerin birçok statüsü vardır.
Bir birey aynı anda hem işçi hem sendika temsilcisi hem bir çocuğun annesi hem de bir annenin çocuğu olabilir. Ancak her-
kesin “anahtar statü” denilen başat bir statüsü vardır. Anahtar statü, bireyin statüleri içinde en belirleyici ve baskın olandır.
Örneğin bir bakan ilkokul arkadaşları ile buluştuğunda arkadaşları ona bakan gibi davranacaklardır. Bu örnekte görüldüğü
gibi bakan statüsü baskın statüdür. Anahtar statünün belirleyicisi, bireyin başarıları kadar toplumun değerlerine de bağlıdır.

DİKKAT
Herkesin “anahtar statü” denilen başat bir statüsü vardır.

32 MEBİ KONU ÖZETLERİ SOSYOLOJİ - AYT