Page 35 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji
P. 35
TOPLUMSAL DEĞER - TOPLUMSAL NORM - TOPLUMSAL KONTROL
Toplumsal Değerlerin Yerine Getirdiği Önemli İşlevler
• Bireyler ya da gruplar tarafından ortak olarak benimsenip paylaşıldığı için dayanışmayı güçlendirir.
• Değerler, toplumda istenilen düşünme ya da davranma yollarının belirleyicisidir. Değerler, bireylerin toplumsal rolle-
rini seçmelerinde ve gerçekleştirmelerinde rehberlik eder.
• Statüler belirlenirken toplumsal değerler etkili olur.
• Toplumsal değerler, bireyin “toplumsal kimliği”ni oluşturma sürecinde de bir işleve sahiptir.
• Toplumsal değerler zorlayıcıdır. Bu zorlayıcılık birlikte hareket etme ve ortaklaşa bir kimliğin oluşmasında rol oynar.
TOPLUMSAL NORM
Önceden belirlenmiş, bireylerin nerede ve nasıl davranmaları gerektiğini düzenleyen ve yaptırım gücü olan kurallar siste-
mine toplumsal norm denir. Toplumsal değerlerle çerçevesi çizilmiş olan genel kabul ve ölçütler, davranışlara yön veren
kurallara dönüştüğünde “toplumsal norm” adını alır. Böylece değerler kuralları belirlemiş olur. Örneğin yaşlılara saygı
duymak toplumsal bir değerken toplu taşımada bir yaşlıya yer vermek toplumsal bir normdur.
DİKKAT
Bir normun önem derecesi, toplumdan topluma farklılık gösterir.
Toplumsal Norm Çeşitleri
Yazılı Olmayan (Resmî Olmayan / İnformal) Normlar: Âdet, gelenek, görenek ve görgü kuralı gibi yazılı olmayan norm-
lardır. Yazılı olmayan normlara uymamak toplum tarafından dışlanmaya ya da ayıplanmaya sebep olur. Örneğin toplu
taşıma araçlarında çevreyi rahatsız edecek şekilde telefon görüşmesi yapmak toplumsal bir normu ihlal etmektir ve toplum
tarafından ayıplamayla tepki verilir.
Yazılı (Resmî / Formal) Normlar: Anayasa, tüzük, yönetmelik, kararname gibi resmî kurumlarca çerçevesi çizilmiş bir
dizi resmî kural, yazılı norm kapsamına girer. Yazılı normlara uymayanlar resmî kurumlarca cezalandırılır. Örneğin kırmızı
ışıkta geçen kişilere, ilgili yasa gereği ceza verilir.
SOSYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 35
