Page 37 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

SOSYOLOJİ

KONU
ÖZETİ TOPLUMSAL SAPMA VE SUÇ - HAK VE GÖREV DENGESİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

TOPLUMSAL SAPMA VE SUÇ
Bireyin, toplumun değer ve normlarına uyum göstermemesi durumuna toplumsal sapma denir. Her toplumda gelenek,
âdet, örf ve kültüre aykırı davranan ya da yazılı kurallara uymayan bireyler vardır. Bu yüzden sapma davranışı her toplum-
da görülür. Eksik sosyalleşme, ekonomik kriz, savaş, göç veya ihtilâller toplumsal sapmaya sebep olabilir.
Toplumsal Sapma, herhangi bir toplumda o toplumun üyelerince kabul edilmiş, birtakım norm ve değerlere uyum göster-
meme durumudur.
Toplumsal Sapma Türleri: Toplumsal sapma, olumlu sapma ve olumsuz sapma olarak ikiye ayrılır.
Olumlu sapma, toplumdaki yanlış uygulamaları ortadan kaldırma, toplumun gelişmişlik düzeyini yükseltme, ideal olanı
yaygınlaştırma adına bazı normların ihlal edilmesidir.
Olumsuz sapma, toplum tarafından onaylanmayan ve yapanların toplumdan dışlanmasına ve damgalanmasına yol açan
davranışlardır. Hırsızlık, cinsel taciz, cinayet, rüşvet, dolandırıcılık, gasp gibi suçlar olumsuz sapmaya örnektir. Ancak
daha hafif yaptırımlara yol açan olumsuz sapmalar da vardır. Yalan söylemek, kaba konuşmak, sokağa tükürmek, gürültü
yapmak vb. davranışlar buna örnek gösterilebilir.

Toplumların tarihinde mevcut değer ve normlara karşı çıkarak insan hakları, düşünce özgürlüğü gibi değerleri savunan bir-
çok öncü kişi ortaya çıkmıştır. Filozof, sanatçı, bilim insanı veya siyasi lider olabilen bu kişilerin davranışları önceleri aykırı
bulunmasına rağmen zamanla kabul edilen değerler çerçevesinde olumlu yönde sapma olarak nitelendirilmiştir. Olumlu
sapma; toplumların, kültürlerin, dinlerin değişmesinde ve gelişmesinde büyük rol oynar. Toplumdaki mevcut normlara karşı
çıkan ancak toplumu ileriye taşımayı hedefleyen kişiler olumlu sapmanın öncüleridir. Bu kişiler, karşı çıktıkları normların
değişmesine ve yıkılmasına sebep olabilirler. Böylelikle toplumsal değişim kaçınılmaz hâle gelir. Durkheim’a göre bugün
sapma olarak kabul edilen bir davranış ileride ahlaki bir değer olarak kabul edilebilir. Örneğin Amerika’da Martin Luther
King (Martin Luter King), 1965 yılında siyahların oy kullanma hakkını destekleyen bir gösteriye katıldığı için tutuklanmış
ama aynı yılın sonunda siyahların oy kullanması yasal hâle gelmiştir. Martin Luther King’in ırkçı uygulamalara karşı çıkarak
toplumsal hareketin öncüsü olması olumlu sapmaya örnek gösterilebilir.

SOSYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 37