Page 58 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

SOSYOLOJİ

KONU
ÖZETİ KÜLTÜRÜN ANLAMI
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

Kültür; bir toplumun bireyleri arasında paylaşılan ve nesilden nesle aktarılan davranış biçimleri, inançlar, değerler, norm-
lar, ritüeller, sanat, dil, giyim, yemek, müzik, dans, mimari, eğitim, din, tarih ve diğer unsurların bütünüdür. Kültür; insanı
çepeçevre kuşatan, insanı ve toplumu şekillendiren bir olgudur. İnsanı insan yapan en önemli faktör; temel biyolojik varo-
luşunun ötesine geçerek sanat, değer, felsefe, norm, bilim gibi bütünüyle kendi türüne özgü unsurları üretebilme yetisidir.
İnsanların birbiriyle ve doğayla kurduğu ilişki, bu üretimin temelini oluşturarak kültür adını alır. İnsan tarafından oluşturulan
kültür, dönüp yine insanı şekillendirerek insanın insan olmasında belirleyici bir rol oynar.
Kültür kavramı Latince “colere” (ekmek, ekilebilir hâle getirmek) sözcüğünden türetilen “cultura” (ziraat, yetiştirme) kavra-
mına dayanır. Türkçe karşılığı “ekin”dir. Kavramın kökeni kültürel birikim ile yerleşik hayata geçmek ve üretmek arasında
kurulan ilişkiye işaret etmektedir. Kültür, insan tarafından üretilen maddi ve manevi unsurların tümüdür. İnsan ürünü olan
her şey kültürün bir ögesidir. Tek bir bireyin değil toplumun ve hatta insanlığın ortak ürünüdür. Çünkü çoğu kültür yalıtılma-
mıştır ve öteki kültürlerden kopuk değildir.
Toplumlar arasındaki etkileşime bağlı olarak şekillendiği için tek bir topluma ait olan kültürden de bahsetmek güçtür. Ku-
şaktan kuşağa aktarılan kültür, yeni nesillerin ve doğanın değişimine bağlı olarak değişen dinamik bir yapıya sahiptir. Tek
bir toplumun ürettiği kültürden bahsetmek zor olacağı gibi kültürün herhangi bir ögesinin de tek başına ele alınıp değerlen-
dirilmesi güçtür. Çünkü maddi ve manevi tüm kültür ögeleri birbiriyle etkileşim içindedir ve birbirini belirler. Kültür bir örüntü
sistemidir ve her toplumun kendi tarihinin ürünüdür. Kültür toplumlar arası etkileşimlerle şekillense de her kültür biriciktir.

Kültürün Temel Özellikleri
• Kültür, insan ürünü olan her şeydir.
• Bireyin değil toplumun ürünüdür.
• Kapsayıcıdır, insan yapımı tüm ürünler kültüre dahildir.
• Bir çeşit soyutlamadır, bu soyut yapı davranışlara referans olur. Davranışlardan hareketle kültür okunabilir.
• Tarihseldir, süreklidir ve dinamiktir.
• Bütünsel bir yapısı vardır ve bütünleştiricidir (ancak hiçbir toplumda yüzde yüz bütünlük olmaz.).
• Bir idealler sistemidir. Her toplum kendi manevi yönlerinin ideal olduğunu kabul eder ve bunları benimser.
• Bir uyarlama (adaptasyon) tarzıdır. Fiziksel ve toplumsal çevreye uyum sağlamayı kolaylaştırır.

58 MEBİ KONU ÖZETLERİ SOSYOLOJİ - AYT