Page 53 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

MODERNLEŞME VE KÜRESELLEŞME

DİKKAT

Postmodern (modern sonrası-ötesi), modernleşmenin yeni bir biçimi olarak 20. yüzyılın sonlarını işaret eden zamanlar-
dır. Aynı zamanda postmodernizm; modernizmin ekonomi, sanat, bilim, felsefe, mimari, insan ve topluma ilişkin temel
önermelerini eleştiren bir yaklaşımdır. Örneğin postmodernist sosyologlar, rasyonel düşüncenin uygulanması yoluyla
toplumu anlamaya ve kontrol etmeye çalışan aydınlanma projesini ve modernizmi eleştirir. Çünkü bu sosyologlara göre
toplum sürekli değişim hâlinde olduğu için rasyonel düşüncenin kesinliği topluma uygulanamaz.
KÜRESELLEŞME
Sosyal bilimler alanında uzun süredir öne çıkan kavramlardan biri de küreselleşmedir. Küreselleşme tüm dünyadaki
birey, grup ve milletler arasındaki karşılıklı bağımlılık ilişkilerini vurgulayan bir kavramdır. Bu karşılıklı bağımlılık giderek
artmaktadır. Son iki yüz yılda bilgi ve iletişim alanındaki gelişmeler ekonomik, siyasal ve kültürel süreçleri etkilemiştir. Bu
nedenle küreselleşme, günümüzde toplumsal değişmeyi açıklayan en önemli kavram hâline gelmiştir. Bilişim teknolojileri
ve ulaşımdaki gelişmeler, toplumların birbirleriyle daha çok temas etmesine, buna bağlı olarak birbirlerinden ve dünyada
olup bitenlerden daha çok etkilenmesine yol açmıştır. Küreselleşen medya; haber, görüntü ve bilgileri insanların evlerine
kadar getirerek onları dış dünyaya bağlamaktadır. Bu yaşananlar, insanların düşünce ve ilişki biçimlerini millî düzeyden
küresel düzeye yöneltmiştir.
Küreselleşme yerelliğin karşıtı değildir. Modernleşme sürecinde milletler önemli bir konuma sahipken küreselleşmeyle
birlikte bu önem azalmıştır. Küreselleşme bir yandan dünya toplumlarını kültürel bakımdan birbirine benzetirken diğer yan-
dan toplumların kendi farklılıklarını tanımlamalarını ve ifade etmelerini kolaylaştırmıştır. Küreselleşmenin anahtar özneleri
ulusötesi şirketler ile kültür ve medya kuruluşlarıdır. Ulusötesi şirketler birçok ülkede mal ve hizmet üretip satmaktadır. Bu
şirketler dünya ticaretinin üçte ikisini gerçekleştirir. Bazı ulusötesi şirketler ekonomik bakımdan dünyadaki birçok ülkeden
daha büyüktür. Kapitalizmin geniş pazarlara ulaşmayı amaçlayan mesajları ve reklam sloganları, küresel pazarlamanın
başarılarını gösterir. Bu başarıları anlayabilmek için küresel düzeyde tanınmış markalara bakmak yeterlidir.

Olumlu Etkileri
• Küreselleşme ile zaman ve mekân sınırları yüzyıllar boyunca adım adım genişleyerek günümüze kadar gelmiş,
dünyada olup biten her şey bütün insanlığa mal edilmeye başlanmıştır.
• İnsanlığın ortak değerleri oluşmaya başlamış, kültür ve uygarlık yeniden anlamlandırılmıştır. İnsan hakları, özgürlük,
adalet ve eşitlik gibi kavramlar küreselleşmenin etkisiyle yaygınlaştıkça insanlar yeni bir kişilik kazanmaya, kendine
inanmaya ve güven duymaya başlamıştır.
• Küreselleşme bilimsel çalışmalardaki gelişimi hızlandırmıştır. Ülkeler arasında insanların serbest dolaşımı sağlanmış,
üretim ve tüketimde rekabet artmış, dünyanın neresinde olursa olsun insanlar birbirlerinin üretiminden faydalanmaya
ve birbirlerinin ürünlerini tüketmeye başlamıştır.
• İnsanlar arasında yeni ve ortak yaşam biçimleri belirmeye başlamış ortak eğitim politikaları yoluyla ülke vatandaşları
arasında ortak kavrayış ve anlayışlar gelişmiştir.

SOSYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 53