Page 172 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı
P. 172
ÖĞRETİCİ METİNLER 1
E-POSTA
• İletişimi daha kolay, ucuz ve etkili biçimde olanaklı kılan telefon, bilgisayar, internet, cep telefonu, akıllı telefon gibi
teknolojik unsurların yaygınlaşması sonucunda klasik biçimiyle mektup yazma ve gönderme eylemi, neredeyse tarih
olmuştur. İletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler sonucunda bugün dünyanın her yerinden herkesle anlık sesli ve
görüntülü iletişim kurmak olanaklı hale gelmiştir. Günümüz dünyasında eski mektupların yerini büyük ölçüde e-postalar
(elektronik mektup, elektronik posta, e-mail) almıştır.
• E-posta, internet ortamında gönderilen elektronik bir mektuptur. Günümüzde e-posta yoluyla sadece yazı değil; resim,
video, ses kaydı, doküman vb. de gönderilebilmektedir.
GÜNLÜK
GÜNLÜĞÜN ÖZELLİKLERİ
• Günlüklerde, olaylar ve düşünceler günü gününe yazılır. Yaşanan ve görülenle yazıda dile getirilen arasında herhangi
bir zaman farkı olmaz. Yani günlükler, yazıldığı günün tarihini taşır.
• Yazar, günlükleri kendisi için yazar. Günlükler, kişisel ve özeldir. Bu nedenle günlüklerde yazarlar, gördükleri ve yaşa-
dıklarıyla ilgili duygu ve düşüncelerini içtenlikle ifade ederler.
• Günlükler okuyucu düşünülerek değil, yazan kişinin yazmak istedikleriyle meydana gelir. Bu şekilde yazılması, gün-
lüklerin samimi (içten) ve inandırıcı bir nitelik taşımasını sağlar.
• İleride yayımlamayı düşünerek günlük tutan yazarlar da vardır. Bu yazarların tuttukları günlükler genelde düşünce
yazılarından oluşan edebiyat günlükleridir. Bu tür günlükler, özel günlükler kadar samimi ve inandırıcı bulunmaz.
• Günlükler hatıra (anı), gezi yazısı, roman gibi metin türlerinde kullanılabilir.
• Tanık olunan olayların anlatıldığı özel günlüklerde genelde öyküleyici, betimleyici ve açıklayıcı anlatım türleri kullanılır.
Edebî nitelik taşıyan, düşünce ağırlıklı günlüklerde ise kanıtlayıcı, açıklayıcı ve tartışmacı anlatım türlerine başvurulur.
TÜRK EDEBİYATINDA GÜNLÜK TÜRÜNÜN TARİHSEL GELİŞİMİ VE ÖNEMLİ TEMSİLCİLERİ
• Osmanlı merkez teşkilatında günlük olayların ve savaşların, bu işle özel olarak görevlendirilmiş kişiler tarafından kay-
dedildiği şehname, vakayiname, ruzname adları verilen defterler, resmî de olsa bir çeşit günlük niteliğindedir.
• Asıl olarak günlüklerin, Batı edebiyatındaki biçim ve içeriğiyle Türk edebiyatında yer alması Tanzimat Dönemi’nde
olmuştur. Direktör Ali Bey’in Seyahat Jurnali (1897) adlı gezi kitabı Batı’daki anlamıyla Türk edebiyatında görülen ilk
günlüktür. Bunu şair Nigar Hanım’ın Hayatımın Hikâyesi adlı eseri izler.
• Günlükler,1950 yılında Nurullah Ataç’ın bir gazetede günlük yazıları yazmasından ve yoğun ilgi çekmesinden sonra
önem kazanmaya başlamıştır. Nurullah Ataç bu yazılarına başlık olarak “günlük” yerine günce deyişini kullanarak
bu deyişi yazın hayatımıza kazandırmıştır. Nurullah Ataç’ın günceleri içe ve dışa dönük içeriğin uyumlu bir sentezi
olarak edebiyat dünyasına bu türdeki en bilinen eser olarak geçmiştir.
• Ömer Seyfettin, Balkan Savaşı sırasında tuttuğu günlüklerini Balkan Harbi Rûznâmesi, Ali Canip Yöntem de 1920’de
Ömer Seyfettin’in hastalığı ve ölümüyle ilgili tuttuğu günlükleri yayımlamıştır (Ömer’in Ölüm Hastalığına Dair
Notlarım, Ömer Seyfettin, 1947).
• Diğer bazı günlük örnekleri şunlardır:
172 MEBİ KONU ÖZETLERİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT
