Page 177 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

ÖĞRETİCİ METİNLER 2

TÜRK EDEBİYATINDAKİ FIKRA YAZARLARI
• Ahmet Rasim’in Şehir Mektupları, Muharrir Bu Ya; Refik Halit Karay’ın Bir Avuç Sarma, Ay Peşinde; Orhan Seyfi
Orhon’un Kulaktan Kulağa, Ziya Osman Saba’nın Sarı Çizmeli Mehmet Ağa, Gün Doğmadan; Falih Rıfkı Atay’ın
Eski Saat, Çile.
DİĞER FIKRA YAZARLARI

• Namık Kemal, Ahmet Haşim, Hüseyin Cahit Yalçın, Falih Rıfkı Atay (Pazar Söyleşileri), Burhan Felek, Peyami Safa,
Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Ziya Ortaç, Necip Fazıl Kısakürek, Ahmet Kabaklı, Uğur Mumcu, Abdi İpekçi, Oktay Akbal,
Şevket Rado, Aziz Nesin…

KRİTİK BİLGİ

SOHBET-FIKRA (KÖŞE YAZISI) FARKLILIKLARI
• Fıkra, etkisi uzun süren bir yazı türü değilken sohbet ve deneme hemen hemen her zaman okunabilen
türlerdir.

• Sohbette yazar, karşısında biri varmış gibi sorular sorar, sorulara cevaplar verir; fıkrada ise yazar samimi
bir dille konusunu işler, okura doğrudan seslenmez.

DENEME
Bir düz yazı türü olan deneme, yazarın herhangi bir konudaki duygu ve düşüncelerini kanıtlamaya gitmeden bir söyleşi
havası içinde dile getirdiği türdür.
DENEMENİN ÖZELLİKLERİ
• Deneme yazarı konu seçiminde özgürdür.
• Kişisel yazılardır.
• Ben merkezlidir.
• Yazar kendisiyle konuşur, dertleşir gibi yazar.

• Anlatımı içtendir.
• Anlatımda kesin yargılar yoktur.
• Yazar dilin inceliklerini anlatımına yansıtır. Deneme bu yönüyle diğer yazı türlerinden ayrılır.
• Dil kimi zaman olay ve durumlara yaklaşımda göndergesel işleviyle kimi zaman coşku ve heyecana bağlı işleviyle
kullanılır.
TÜRK EDEBİYATINDA DENEME TÜRÜNÜN GELİŞİMİ
• Edebiyatımızda Batılı sanatçı Montaigne gibi denemede öne çıkan bir isim yoktur. Deneme, yazarlarımızın yan uğraşı
biçimindedir. Nurullah Ataç, Sabahattin Eyuboğlu, Oktay Akbal, Melih Cevdet Anday ve Suut Kemal Yetkin ede-
biyatımızın deneme ustalarıdır.
• Denemenin ilk örnekleri Servetifünun Dönemi'nde verilmiş, Cumhuriyet Dönemi'nde de sanatçılarca denemeye ilgi
gösterilmiştir. Yakup Kadri, Ahmet Haşim, Falih Rıfkı Atay, Ahmet Hamdi Tanpınar gibi sanatçılar denemeler yaz-
mışlardır.
• Son dönemde ise Salah Birsel gibi ustaların denemeleri ortaya çıkmıştır. Nurullah Ataç'ın Diyelim ki, Söz Arasında,
Okuruma Mektuplar, Günlerin Getirdiği kitapları bu türde yazılar önemli yapıtlardır.

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 177