Page 175 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DILI VE EDEBIYATI

KONU ÖĞRETİCİ METİNLER 2
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT
HABER METNİ

Olay ve olgular neticesinde oluşan bilgi ve duyuruların gazete, dergi gibi yayın organları, radyo, televizyon gibi iletişim
araçlarıyla halka duyurulması amacıyla yazılan metinlere “haber metni/haber yazısı” denir.
HABER YAZILARININ ÖZELLİKLERİ

• Haber ve haber yazısı kaynağını yaşamdan alır.
• Akıcı, duru, halkın anlayabileceği, anlaşılır bir dil kullanılmalıdır.
• Haber yazıları yorumdan uzak, objektif bir şekilde yazılmalıdır.
• Anlatılanlar ilgi çekici olmalı, verilen bilgiler yanlış anlaşılmalara sebebiyet vermemelidir.
• Haber yazıları toplumun büyük bir kesimini ilgilendiren konularda yapılmalıdır.

• Dikkat çekici, reyting amaçlı haberlerden uzak durulmalıdır.
• Haber yazıları özgün olmalı ve dikkat çeken bir başlığa sahip olmalıdır.
• Bir haber metninde okuyucunun sorduğu 5N1K sorularının cevabı olmalıdır.
HABERİ OLUŞTURAN UNSURLAR (5N1K)

5N1K; kim, ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden (niçin) sorularından oluşmaktadır.
Bir haber metninin oluşturulması açısından haberi yazan kişinin cevaplaması gereken 5N1K soruları, haberin gerçek-
liği ve okura tam olarak bilginin sunulması için son derece önemlidir. Yani bir haber metninde bu soruların cevabının
bulunması önemlidir.
Bir haber metninde soruların cevabına yönelik ilk öncelik kim ve ne sorularının mutlaka cevaplanmasıdır. Çünkü okur
bir haber metninde öncelikle bu sorularının cevabını arar. Bu iki soru cevaplandıktan sonra haber metninin geri kala-
nında diğer soruların da cevaplarının verilmesi gerekir.
SOHBET
Bir kişinin kişisel görüşlerini fazla derinleştirmeden karşısındakiyle konuşuyormuş hissini verecek bir üslupla makale
planında yazdığı fikir yazısına sohbet (söyleşi) denir.
SOHBET YAZILARININ GENEL ÖZELLİKLERİ
• Düşünceleri fazla derinleştirmeden bir konuşma havası içinde anlatan yazı türüdür.
• Her konuda yazılabilir.

• Konu, tez ve savunma amacı güdülmeden karşılıklı konuşma havası içinde, sıcak bir dille yazılır.
• Sohbet, makaleden ve denemeden üslup yönüyle ayrılır.
• Çoğunlukla günlük konuların işlendiği sohbet yazılarında senli benli bir anlatım yolu seçilir.
• Hatıralardan, halk fıkralarından, nüktelerden, özlü sözlerden yararlanılır.

• Sohbet yazıları dergi ve gazetelerde yayınlanabildiği gibi yazar, bu yazıları bir kitap hâline de getirebilir.
• Sohbet türündeki yazıların eski adı musahabedir.
CUMHURİYET ÖNCESİNDE SOHBET
• Sohbet, bir yazı türü olarak Türk edebiyatına Tanzimat Dönemi’nde gazetecilikle girmiştir. Bu dönemin genel anla-
yışına uygun olarak yazarlar, diğer türlerde olduğu gibi sohbette de toplumsal fayda ilkesini gözetmiş; dönemine göre
sade bir dil kullanmaya çalışmışlardır.
• Tanzimat’ta Ahmet Mithat Efendi; Servetifünun Dönemi’nde ise Tevfik Fikret, Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin
Cahit Yalçın sohbet türünde yazılar yazmıştır.

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 175