Page 45 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DILI VE EDEBIYATIATI
TÜRK DİLİ VE EDEBİY

KONU DİVAN ŞİİRİ 2
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

DİVAN EDEBİYATINDA NAZIM BİÇİMLERİ VE TÜRLERİ

NAZIM BİÇİMLERİ NAZIM TÜRLERİ

BEYİTLERLE DÖRTLÜKLERLE BENTLERLE 1. Tevhid
YAZILANLAR YAZILANLAR YAZILANLAR 2. Münacaat
3. Naat
1. Gazel 1. Rubai 1. Terkibibent 4. Methiye
2. Kaside 2. Tuyuğ 2. Terciibent 5. Hicviye
3. Mesnevi 3. Şarkı 3. Diğerleri 6. Mersiye
4. Müstezat 4. Murabba 7. Diğerleri
5. Kıt'a

DİVAN EDEBİYATINDA NAZIM BİÇİMLERİ

BEYİTLERLE YAZILAN NAZIM BİÇİMLERİ

• Beyit sayısı 5 ila 15 arasında değişir.
• Divan edebiyatının en yaygın kullanılan nazım biçimidir.

• Gazelde başta aşk, sevgi, güzellik gibi lirik konular olmak üzere felsefi dinî ve öğretici ko-
nular işlenebilir. Konularına göre şu adları alır: âşıkâne, rindâne, şûhâne, hikemî...
• Nazım birimi beyittir. Kafiye düzeni: aa, ba, ca şeklindedir.

• Kaynağı Arap şiiridir, genellikle gazelin beyitleri arasında konu bütünlüğü yoktur, her beyit-
te farklı bir konu işlenebilir.
GAZEL • İç uyakların bulunduğu gazellere musammat gazel denir. Bu gazelleri oluşturan beyitler

ortadan ikiye bölündüğünde abab, cccb, dddb şeklinde dörtlükler oluşur.
• Gazelde bütün beyitlerde aynı konu işleniyorsa yekahenk, bütün beyitler aynı söyleyiş
güzelliğindeyse yekavaz gazel adını alır.

• Gazelin ilk beytine matla (doğuş yeri), son beytine makta (kesme yeri) denir. İlk beyitten
sonraki beyte hüsnimatla (güzel başlangıç), son beyitten öncekine hüsnimakta (güzel
bitiriş) denir. Gazelin en güzel beyti ise beytülgazel ya da şah beyit adıyla anılır. Şair,
mahlasını (şairin takma adı) maktada ya da hüsnimaktada söyler.
• Fuzuli, Baki, Nedim, Necati, Şeyhülislam Yahya, Naili ve Şeyh Galip önemli gazel şairleri-
mizdir.

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 45