Page 43 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

DİVAN ŞİİRİ 1

DİVAN ŞİİRİNDE BAZI KAVRAMLAR

Seven. Şair daima âşıktır. Derdi zevk edinir ve bu dertten kurtulma yoluna gitmez. Dünyada
Âşık
gözü yoktur. Kavuşma (vuslat) zevkini bilmez.

Sevilen. Divan şiirinde asıl olan kişidir. Acı ve ıstırap vericidir. Gönlü taştır ve merhametsiz-
Maşuk
dir. Sanem (put), peri, saki, canan gibi pek çok ismi vardır.

Âşık ile maşuk arasında âşık ile yarışan ve ona ortak olan kişidir.
Rakip
Divan edebiyatında bir şairin bir şiirine, başka bir şair tarafından aynı ölçü, uyak ve redifle
Nazire
yazdığı benzer şiirlere nazire denir.
*Nazire şaka veya alay amacıyla yazıldıysa buna tehzil denir.

Mısrayıazade
Bir şiire bağlı olmayan, tek sa- Hâlini bilmez perişanın perişan olmayan
(bağımsız mısra) tırlık şiirlere denir. (Ahmet Paşa)

Mısrayıberceste /
Vecize düzeyine yükselmiş O mâhiler ki derya içredir deryayı bilmezler
şah mısra mısralara denir. (Hayali)

Mazmun; belli bir kavramı dü- yay, keman > sevgilinin kaşları
Mazmun şündürüp çağrıştıran, genellikle kılıç > sevgilinin gamzesi, yan bakışı
açık istiare ve telmih sanatla-
rından yararlanılarak oluşturu- ok > sevgilinin kirpikleri
lan klişeleşmiş (kalıplaşmış) gonca > sevgilinin ağzı
kelimedir. lâl ya da şeker > sevgilinin dudağı
Mazmun, modern şiirdeki im- inci > sevgilinin dişleri
genin divan şiirindeki karşılığı servi > sevgilinin boyu
olarak da düşünülebilir.
gül > sevgilinin yüzü
sümbül, yılan ya da halka > sevgilinin saçı
nergis > sevgilinin gözü
mum > maşuk (âşık olunan, sevgili)

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 43