Page 40 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

HALK ŞİİRİ 3

14. YÜZYIL DİNÎ-TASAVVUFİ HALK EDEBİYATI SANATÇILARI

Kaygusuz Abdal
• Alevi-Bektaşi edebiyatının kurucusu olarak kabul edilen şair, 14. yüzyılın sonu ile 15. yüzyılın başında yaşamıştır.
• Asıl adı Alaaddin Gaybi olup Alanya Beyi’nin oğludur.
• Daha çok aruz ölçüsünü kullanmasına karşın hece vezniyle yazdığı şathiyeleriyle tanınmıştır.
• Şiirleri atasözleri ve deyimlerle dolu olup Arapça ve Farsça tamlamalardan uzaktır.
• Hem şiir hem düzyazı türünde eserler vermiştir.
• Budalanâme, Kitâb-ı Miglâte, Vücudnâme, Dilgüşâ, Saraynâme, Gülistan adlı eserleri dışında mesnevi türünde
eserler de vermiştir.

15. YÜZYIL DİNÎ-TASAVVUFİ HALK EDEBİYATI SANATÇILARI

Hacı Bayram Veli
• Asıl adı Numan’dır; Ankara’da doğup büyümüştür.
• İyi bir medrese tahsili görmüş, ilim yolunda müderrisliğe kadar yükselmiştir.
• Bayramiyye adıyla kurduğu tarikat, Anadolu topraklarında doğup büyüyen bir Türk mutasavvıf tarafından
kurulmuş ilk tarikattır.
• Anadolu’daki tasavvufi hayatın gelişip yayılmasında büyük rolü olmuştur.
• Günümüze aruz ölçüsüyle yazılmış iki, hece ölçüsüyle yazılmış üç şiiri ulaşmıştır.

Eşrefoğlu Rumi
• Hacı Bayram Veli’nin öğrencisi, Eşrefiyye tarikatının kurucusudur.
• Anadolu’nun Türkleşmesi ve Türklerin İslamiyet’i hayat tarzı haline getirmelerinde önemli bir rol oynamıştır.
• Şiirlerinde Yunus Emre’nin etkisi kuvvetle hissedilir.
• Hece ve aruz ölçüsünü başarıyla kullanmış, lirik şiirler yanında didaktik manzumeler de yazmıştır.
• Düzyazıları, 14 ve 15. yy. Anadolu Türkçesinin en güzel örnekleri arasında yer alır.
• Şiirlerinin toplandığı Divan’ı dışında Müzekki’n-Nüfus ve Tarîkatnâme düzyazı türünde yazmış olduğu eserlerdir.

16. YÜZYIL DİNÎ-TASAVVUFİ HALK EDEBİYATI SANATÇILARI

Pir Sultan Abdal
• Asıl adı Haydar’dır ve Sivas’ın Banaz köyünde doğmuştur.
• Alevi-Bektaşi inanışlarını ağırlıklı olarak işlediği şiirler dışında aşk, dostluk, ayrılık, özlem ve haksızlıklara karşı
koyma gibi konuları ele aldığı şiirleri de vardır.
• Şiirlerini coşkulu bir dille söylemesi, halkı ilgilendiren konulara da yer vermesi, inançlarını tavizsiz savunması ve
şiirlerinde konu bütünlüğünün bulunması en önemli özellikleridir.
• Divan şiirinden etkilenmeyen, tüm şiirlerini hece ölçüsüyle söyleyen şairin, nefes türündeki şiirleri meşhurdur.

Aziz Mahmut Hüdai
• 1541 yılında Koçhisar’da doğmuştur.
• İyi bir medrese eğitimi almış, Edirne’de Sultan Selim Medresesinde hocalık yapmış, İstanbul’da tekke açmıştır.
• Şiirlerinde bazen hece, bazen de aruz ölçüsünü kullanmıştır.
• Sade bir dille hikemi tarzda ilahiler söylemiştir.
• Otuza yakın eseri vardır ve bu eserlerin çoğu Arapça yazılmıştır.

40 MEBİ KONU ÖZETLERİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT