Page 38 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

HALK ŞİİRİ 2

Bayburtlu Zihni
DİKKAT
• Bayburt’ta dünyaya gelen Zihni’nin asıl adı Mehmed
Emin’dir. 1828’deki Rus istilası geçtikten sonra Bayburt’a döndüğü
• Daha çok aruz ölçüsünü kullanmasına karşın hece zaman, harabeye dönmüş memleketinin acılarını samimi
ile yazdığı koşma ve destanlarıyla ünlenmiştir. bir şekilde anlattığı koşması ona büyük bir şöhret kazan-
dırmıştır:
• Sağlığında bir divan düzenleyerek bunu saraya
sunan ender halk şairlerindendir. Vardım ki yurdundan ayağ götürmüş,
• Daha çok içinde yaşadığı devirden ve karşılaştığı Yavru gitmiş, ıssız kalmış otağı.
haksızlıklardan şikâyet eden hicviyeleri ve sıla Câmlar şikest olmuş, meyler dökülmüş,
hasretini dile getiren koşmalarıyla dikkati çekmiştir.
• Başından geçen olayları ve bu olaylarla ilgili duygu Sâkîler meclisten çekmiş ayağı.
ve düşüncelerini ele aldığı Sergüzeştnâme adlı
bir eseri vardır.

Dadaloğlu
• Asıl adı Veli olan âşık, göçebe Avşarlar arasında yetişmiş ve onların sözcüsü olmuştur.
• Koçaklamalarıyla tanınan âşık, divan şiirinden etkilenmemiş; şiirlerini hece ölçüsüyle söylemiştir.
• Şiirlerini konu bakımından sevda şiirleri, yurt güzellemeleri ve kavga şiirleri olarak üçe ayırmak mümkündür.
• Dili kavga şiirlerinde sert; diğer şiirlerinde ise içli, samimi ve sadedir.
• Avşarların zorla yerleşik hayata geçirilmesine karşı çıkarak konargöçer hayat tarzını savunmuş; “Kalktı göç eyledi
Avşar illeri” dizesiyle başlayan ve “Ferman padişahın dağlar bizimdir” dizesinin yer aldığı şiirinde bu konudaki
görüşünü dile getirmiştir.

Erzurumlu Emrah
• Erzurum ilinin Ilıca beldesinde bağlı Tanbura köyünde doğmuştur.
• Medrese öğrenimi görmüş, divan şiirinden etkilenmiştir.
• Aruzla yazdığı şiirleri daha fazla olmasına rağmen asıl edebî kişiliğini gösteren şiirleri hece vezniyle yazdığı koşma
ve semailerdir.
• Divan şiiri tarzındaki şiirlerinde de âşık tarzı şiirlerinde de söz sanatlarını da başarı ile kullanmıştır.
• Şiirlerinde aşk, ayrılık, gurbet ve yaşadığı devirden şikâyet gibi temalar yanında tasavvufî unsurlar da önemli bir
yer tutar.
• Birçok çırak yetiştirmiş, böylece bir âşık kolunun kurucusu olmuştur.

Seyrani
• Kayseri’nin Develi ilçesinde doğan aşığın asıl adı Mehmet’tir.
• Medrese öğrenimi görmüş, divan şiirinden etkilenmiştir.
• Şiirlerinde hem aruz ölçüsünü hem de hece ölçüsünü kullanmıştır.
• Tasavvuf şiirlerinde çok önemli bir yer tutar. Bunun dışında aşk, ölüm, gurbet, yoksulluk, sevgili, dostluk gibi
konulara şiirlerinde yer vermiştir.
• Gördüğü haksızlıkları, insani zaaf ve kusurları cesaretle dile getirdiği taşlamalarıyla meşhur olmuştur.

Sümmani
• Erzurum’a bağlı Narman ilçesinin Sâmikale köyünde dünyaya geldi.
• Şiirlerinde hem aruzu hem de hece ölçüsünü kullanmıştır.
• Şiirlerini büyük ölçüde koşmalar oluşturur, divan şiiri nazım biçimleriyle yazdığı şiirler de vardır.
• Şiirlerinin konusunu büyük ölçüde aşk, ayrılık, hasret, ölüm, tabiat oluşturmaktadır. Tasavvufi içerikli şiirler de
yazmıştır.

Ruhsati
• Sivas’ın Kangal ilçesinin Deliktaş köyünde doğmuştur.
• Doğaçlama güzel şiirler söyleyen ancak saz çalamayan şair ömrü boyunca arzu ettiği şöhrete kavuşamamıştır.
• Hem hece hem aruz ölçüsüyle şiirleri varsa da onun şairlik gücünü yansıtan şiirleri hece ile söylediği şiirlerdir.
Şiirlerinin çoğu koşma türündedir.
• Sade bir dille aşk, ölüm, gurbet, yoksulluk, zamandan şikâyet, din, tabiat gibi konuları dile getirmiştir.

38 MEBİ KONU ÖZETLERİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT